به گزارش بیدار بورس،  افزایش قیمت برنج ایرانی تا کیلویی ۱۰۰ هزار تومان، یادآور اتفاقاتی است که در بازارهای دیگر از جمله سیمان بود که با قیمت گذاری دستوری بستری برای جولان دلالان فراهم کرده بود. واسطه گرانی که سیمان را با قیمت A تومان از درب کارخانه تحویل و با قیمت چند برابری به دست خریدار میرساندند. با این اوصاف عرضه سیمان در بورس کالا با حذف واسطه‌گران، قیمت های بازار را به تعادل رساند، اتفاقی که انتظار میرود تجربه مسئولین شود و نه تنها تمامی زنجیره های تامین محصولات پایه را راهی عرضه در بازار بورس کند، بلکه خط قرمزی برای قیمت گذاری دستوری هم باشد. با این اوصاف برنج هم راهی بورس کالا شده و تاکنون گواهی سپرده هایی روی این محصول پرمصرف در سفره های ایرانی منتشر شده که اگرچه حجم و تعداد آن کمتر از انتظار است اما این امید را میدهد که در آینده نزدیک شاهد رونق این بازار و در نهایت کاهش واسطه گری و افزایش قیمت های بی دلیل، ناگهانی و شبانه در بازار باشیم.

برنج چیست؟

برنج،  از مهم‌ترین غلات و اقلام غذایی جهان است. نیمی از جمعیت جهان، به برنج به عنوان یک غذای اصلی وابسته هستند. هم‌اکنون ده‌ها هزار رقم مختلف برنج در جهان وجود دارد.  برنج، پس از نیشکر و ذرت، سومین محصول کشاورزی از نظر میزان تولید در جهان است. در جهان بیش از ۱۲۰٫۰۰۰ رقم برنج وجود دارد.  اتحادیه اروپا و سازمان‌های گمرک کشورهای عضو برای ارزیابی و دریافت عوارض وارداتی بین ۵۰۰۰ تا ۱۸۰۰۰ گونه برنج را طبقه‌بندی و تفکیک کرده‌اند.

برنج ایرانی:

از ارقام برنج ایرانی می‌توان به برنج هاشمی، گرده، دابو، طارم، چرام۱، چرام۲، صدری (شامل انواع دم‌سیاه، دم‌زرد و دم‌سرخ)، علی-کاظمی، چمپا و… اشاره کرد از تیپهای اصلاح نژاد شده و پرمحصول می‌توان از ندا، سفیدرود و خزر نام برد.

عوامل موثر بر کیفیت برنج:

· بذر مناسب: مرحله اول برای کاشت هر محصولی،  تهیه بذر مرغوب و درجه یک می باشد. حساسیت این بخش،  یعنی انتخاب و تهیه بذر بسیار زیاد است. بذر مورد استفاده برای کاشت برنج همان شالی (دانه های با پوست) برنج میباشد .

· دما: میانگین دمای مورد نیاز برنج هنگام رشد باید بین ۲۰ تا ۳۷ درجه سانتیگراد باشد؛ پایین بودن دما موجب تاخیر در رسیدن دانه ها و بالا بودن دما نیز موجب کاهش تعداد سنبلچه‌های بارور و وزن دانه‌ها می‌شود.

· نور: یکی از عوامل مؤثر در رشد گیاه است. به ویژه  موقع تشکیل خوشه که رقابت را برای جذب نور بین بوته‌ها افزایش می‌دهد.

· رطوبت: مناسب‌ترین میزان رطوبت برای گلدهی گیاه برنج، ۷۰ تا ۸۰ درصد است.

· آب: آب مورد نیاز برنج از سایر غلات بیشتر است. هشتاد درصد آب مورد نیاز محصول برنج تولید شده در جهان به ویژه در نقاط استوایی، از آب باران تأمین می‌گردد. ۲۰ درصد باقی‌مانده را از آب رودخانه و آب چاه تأمین می‌نمایند.  

· خاک: برنج در خاک‌های مختلف، از فقیر تا غنی که تنها آب مورد نیاز گیاه تأمین باشد به عمل می‌آید؛ مناسب‌ترین خاک برای کشت برنج،  خاک رسی با لایه غیرقابل نفوذ در عمق ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتری و همراه با مقدار زیادی مواد آلی است.

لیست بزرگترین تولید کنندگان برنج در سال ۲۰۱۹:

آمار ۵ کشور برتر جهان و رتبه ایران در زمینه تولید برنج به شرح زیر است:

۱. کشور چین به تنهایی حدود ۳۵ درصد از کل برنج جهان را تولید می‌کند.

سطح زیر کشت : ۲۹.۴۹۳ میلیون هکتار

تولید سالانه برنج : ۱۹۵.۷۱۴ میلیون تن

۲. هند دومین تولید کننده بزرگ جهان از نظر تولید سالانه برنج است که بیش از ۴۰ درصد تولیدات غذایی هند را برنج تشکیل میدهد.
سطح زیر کشت : ۴۴.۱ میلیون هکتار
تولید سالانه برنج : ۱۴۸.۲۶ میلیون تن

۳. سومین تولید کننده بزرگ برنج جهان یعنی اندونزی خود یکی از بزرگترین مصرف کننده‌های برنج است.
سطح زیر کشت : ۱۲.۸۸۴ میلیون هکتار
تولید سالانه برنج : ۶۴.۳۹۹ میلیون تن

۴. بنگلادش جزو کشورهایی است که سرانه مصرف برنج بالایی داشته و رتبه چهارم از لحاظ تولید برنج را بین کشور های جهان دارد. جالب است بدانید ۷۰ درصد مردم بنگلادش در تولید برنج این کشور مشارکت دارند.  
سطح زیر کشت : ۱۱۳ میلیون هکتار
تولید سالانه برنج : ۳۸.۷۲۵ میلیون تن

۵. کشور پنجم لیست ما ویتنام است که ۸۲ درصد از کل زمین‌های کشاورزی این کشور را شالیزارهای برنج تشکیل می‌دهند.
سطح زیر کشت : ۷.۴۱۴ میلیون هکتار
تولید سالانه برنج : ۳۸.۷۲۵ میلیون تن

کشور ما ایران رتبه ۲۶ام تولید برنج در جهان را در اختیار دارد. هر چند سهم قابل توجهی از تولید جهان را در اختیار نداریم و برای تامین نیاز داخلی نیازمند واردات برنج هستیم اما یکی از مرغوب ترین برنج های جهان را تولید می‌کنیم.
سطح زیر کشت : ۵۵۶ هزار هکتار
تولید سالانه برنج : ۲.۳۸۶ میلیون تن

گواهی سپرده کالای چیست؟

با مثالی ساده می توان گواهی سپرده کالای را بیان کرد؛ تولید کننده کالا پس از تولید محصول برای اطمینان از فروش محصولات خود آن را در بورس کالا معامله کند، کالای تولیدی خود را در مدت زمان معین به انبارهای بورس کالا تحویل می‌دهد و در این بین خریدار کالای مورد نیاز خود از طریق بورس کالا و روش گواهی سپرده سفارش میدهد که در زمان تعیین شده که میتواند از ۲ هفته تا ۲ ماه باشد از انبارهای بورس کالا دریافت کند این در صورتی است که قیمت محصول قبل از خرید بصورت عرضه و تقاضا مشخص شده و فروشنده در هنگام تحویل محصول مبلغ آنرا می‌پردازد.

برنج چه زمانی در بورس کالا عرضه شد:

اولین معامله برنج در بورس کالا در اواسط اسفند ماه سال ۹۹ با نماد معاملاتی برنج طارم مازندران در بازار گواهی سپرده کالایی بورس کالای ایران درج شده و ۱۴ فروردین ماه ۱۴۰۰با نماد "برنج طارم ۰۰۰۳ تجارت مازندران (پ) (برنج۰۰۰۳پ۰۱)" گشایش یافته و آماده معامله است. طبق این اطلاعیه سررسید انبار ۳۱ خرداد ماه ۱۴۰۰ بوده و آخرین روز معاملاتی نماد ایجاد شده ۲۶ خرداد ماه بوده و پس از آن معاملات نماد برای فرایند تحویل و تسویه حساب با انبار متوقف خواهد شد.

نکته: محصول تحویلی به انبار می بایست تولید سال زراعی جاری و در کیسه های پلاستیکی باشد و انباردار، کالای تولیدی سال های زراعی گذشته را پذیرش نخواهد کرد.

برای دومین بار نیز این محصول از روز یکشنبه ۲۱ شهریور ماه ۱۴۰۰ در معاملات گواهی سپرده کالایی بورس کالا با نماد معاملاتی برنج طارم ۰۱۰۴ تجارت مازندران (پ) گشایش یافته (این گواهی‌ها مبتنی بر قبض انبار برنج است)؛ و سررسید انبار جدید ۲۹ تیر ماه ۱۴۰۱ است و آخرین روز معاملاتی نماد ایجاد شده ۲۲ تیر ماه است و پس از آن معاملات نماد برای فرآیند تحویل و تسویه حساب با انبار متوقف خواهد شد.  

شرایط پذیرش:

همه افراد دارای کد سهامداری می‌توانند از این نماد اقدام به خرید برنج کنند. معاملات به صورت کیلوگرم است و هر فردی می‌تواند حداقل یک کیلوگرم برنج را خریداری کند. اما اگر کسی بخواهد برنج را از انبار تحویل بگیرد باید حداقل ۱۰۰ کیلوگرم برنج را خریداری کرده باشد تا بتواند درخواست ترخیص کالا را اعلام و برنج خود را دریافت کند.

برنجی که در بورس کالا معامله می‌شود برنج بعد از شالی کوبی، در کیسه‌های ۷۰ تا ۸۰ کیلوگرمی، با ۱۴ درصد شکستگی و قبل از سورت است. انبار بورس کالا قبول کرده است که اگر مشتری خواست، برنج را مطابق با استاندارد ملی شماره ۱۲۷ سورت و در بسته بندی ۱۰ کیلوگرمی به او تحویل دهد. اگر مشتری چنین درخواستی را داشته باشد ۱۶ درصد به قیمت روی تابلوی برنج اضافه می‌شود و یا به جای ۱۰۰ کیلوگرم، ۸۶ کیلوگرم برنج را می‌تواند از انبار تحویل بگیرد.

مزایای عرضه برنج در بورس کالا:

از مزایای ورود برنج به بورس کالا برای تولید کننده آن است که تمام برنج تولیدی خود را بدون هیچ نگرانی و با قیمت مناسب بفروش میرساند و دیگر آنکه محصولات تولیدی در انباری با استاندارد مناسب و بدون آسیب نگهداری خواهد شد.  معامله در بورس کالا برای خریداران نیز مزایای قابل توجهی دارد که یکی از این موارد کوتاه شدن دست دلالان و خریدی بی واسطه و استاندارد با قیمت مناسب و کارشناسی شده است.

بورس کالا با فروش محصولاتی نظیر برنج، سیمان و فولاد و... بستری امن را برای تولید کننده و خریدار فراهم کرده که با خیال راحت کالای مورد نیاز خود را خرید و فروش کنند فارغ از نگرانی از کیفیت و قیمت آن.

نکته: قیمت‌ها در بورس بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند و بورس در مکانیزم کشف نرخ هیچ دخالتی ندارد.