*چه اپلیکیشن هایی در ایران فیلتر شده‌اند؟

1388 - یوتیوب - توییتر - یاهو مسنجر -  فیسبوک -  جی تاک

1389 – وردپرس -  بلاگر

1392 - وی چت

1393 - وایبر

1397 - تلگرام

1399- سیگنال -  مدیوم

1400 – ویز - کلاب هوس

1401 - واتس اپ -  اینستاگرام -  ایکس باکس -  اسکایپ -  لینکدین - کلش اوکلنز

* VPN چیست؟

VPN  یا Virtual private network که می‌توان آن را «شبکه خصوصی مجازی» ترجمه کرد، اما برخلاف آنچه که کاربران عادی تصور می‌کنند، صرفا برای دور زدن فیلترینگ مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، بلکه کارکرد اصلی آن، انتقال امن داده‌ها در شبکه‌های اطلاعاتی است. سرویس دهنده VPN داده‌های کاربر را رمزگذاری می‌کند و از تونل‌های امن و غیرقابل ردیابی به مقصد می‌رساند. به این ترتیب، اطلاعات کاربر محفوظ می‌ماند و البته، موضوع نگران کننده این است که خود VPN ممکن است بتواند در صورت برنامه ریزی، بر همه فعالیت‌های کاربر نظارت کرده و حتی آن‌ها را ذخیره کند.

*بازار ۹۲ میلیارد دلاری VPN تا سال ۲۰۲۷ میلادی

بازار تولید و استفاده از VPN هم طبیعتا بازار بزرگ و از قضا رو به رشدی است. داده‌های وب‌سایتِ Statista نشان می‌دهد که بازار VPN در جهان، طی سال‌های اخیر دائما رو به گسترش بوده است. بر این اساس، در حالی که ارزش بازار خرید و فروش VPN در دنیا در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۵.۴ میلیارد دلار بوده، تا سال ۲۰۲۷ میلادی، ارزش این بازار به حدود ۷۵.۶ میلیارد دلار خواهد رسید. (منابع دیگر، ارزش این بازار در سال ۲۰۲۷ میلادی را تا ۹۲ میلیارد دلار هم تخمین زده اند.)

*مافیای فیلترشکن

همان‌‎هایی که فیلتر می ‎کنند، فیلترشکن می‎ فروشند. این سخنان چندی پیش محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق است که در آن از پشت پرده فیلتر کردن شبکه‌‎های اجتماعی در ایران خبر می‌دهد. از سوی دیگر در شهریورماه سال ۱۳۹۸، محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی، از وجود مافیایِ فیلترشکن و تجارت چند صد میلیاردی فروش فیلترشکن سخن گفته بود. البته این موضوعات فقط به حرف‎‌های مسئولین محدود نیست و بررسی سایت‌های فروش فیلترشکن به وضوح نشان می‌دهد این تجارت بدون هیچ محدودیتی در کشور به طور فعال و پویا درحال فعالیت است.

*گردش مالی ۶۰۰ میلیارد تومانی فروش vpn

سپیده حبیبی، عضو انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی پیش از این درباره گردش مالی فروش وی‌پی‌ان از برآورد ارقام ۵۰ میلیارد تومانی در ماه و ۶۰۰ میلیارد تومانی در سال خبر داده بود و گفته بود بسیاری از شرکت‌ها از وی‌پی‌ان چندکاربره استفاده می‌کنند که این موضوع میانگین گردش مالی آن را بسیار بالاتر می‌برد. این گردش بسیار بالاست و به همین دلیل خیلی از خیر آن نمی‌گذرند و قطعاً کسانی که به رانت دسترسی دارند، این بازار را در اختیار دارند.

*"رانت استفاده از فیلترشکن به جیب چه کسانی میرود؟"

ماجرای بترنت و پسر خزعلی

همزمان با انتشار خبرهایی از سفر یا مهاجرت پسر انسیه خزعلی، معاون امور زنان رئیس جمهور، برخی رسانه‌ها مانند اصلاحات نیوز با کنکاش در اطلاعات حمیدرضا رضازاده(پسر معاون زنان ریاست جمهور) به اطلاعات جالبی دست پیدا کرده اند.

این رسانه‌ها ادعا می‌کنند حمیدرضا، چهار سال پیش یعنی در سال ۹۷ و همزمان با انحلال شرکت سامانه همراه پیچک، ایران را به مقصد کشور کانادا ترک کرده است و ظاهرا درحال حاضر سرپرست بخشی در شرکت تولید فیلترشکن با نام بترنت به شمار می‌رود که احتمالا همان شرکت دانش بنیان مد نظر معاون امور زنان ریاست جمهوری است. بررسی‌های دقیق‌تر هم نشان می‌دهد سایت‌هایی وجود دارند که بدون هیچ مشکلی اشتراک نسخه پریمیوم این فیلترشکن را به وسیله درگاه‌های پرداخت رسمی به فروش می‌رسانند. اگرچه انسیه خزعلی تمامی این اخبار را تکذیب کرد اما در گوشه ذهن افکار عمومی صحبت های احمدی‌نژاد و آذری‌جهرمی میچرخد.

*سهم 80درصدی در تجارت الکترونیک

براساس آخرین آمار وزارت صمت، شبکه اجتماعی اصلی‌ترین محل کسب درآمد و خرید امروز مردم هستند؛ البته تا 10 روز قبل و پیش از فیلترینگ گسترده در فضای مبتنی بر وب در ایران. آنچه در آمار سال 1401 وزارت صنعت، معدن و تجارت قابل توجه است، قرار داشتن 80 درصد از کسب‌وکارهای تجارت الکترونیک بر روی همین پلتفرم‌هاست. بنابر این آمار، ارزش کل تجارت الکترونیک در سال ۱۴۰۰ برابر با ۱۲۳۷ هزار میلیارد تومان بوده که 80 درصد از آن یعنی حدود ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان، مربوط به کسب و کار های الکترونیک شکل گرفته بر بستر پلتفرم هاست. در حالی کسب و کار مردم در فضای مجازی به چالش خورده که رئیسی پیش از انتخابات بر عدم فیلترینگ و فلج نکرن کسب و کارهای مجازی تاکید کرده بود.

*کدام کشورها فیلترینگ دارند؟

 بلاروس، میانمار، چین، کوبا، مصر، ایران، کره شمالی، عربستان، سوریه، تونس، ترکمنستان، ازبکستان، و ویتنام

خبرنگار: گلاره کحالی