به گزارش بیدار بورس، در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تحت عنوان «تصویری تازه از انواع تبادلات حجمی و مالی در زنجیره ارزش گاز» آمده است؛ بررسی روند تغییرات سبد انرژی مصرفی دنیا در دهه‌های گذشته و نیز پیش‌بینی‌هایی که برای آینده این سبد در سال‌های آینده وجود دارد، همگی حاکی از روند روزافزون اهمیت گاز طبیعی در تأمین انرژی مردم دنیا و استمرار این روند در آینده است.

بررسی مطالعات بین‌المللی نشان‌دهنده آن است که در بین حامل‌های انرژی فسیلی فقط گاز طبیعی است که در افق ۲۰۵۰ نه‌تنها تقاضا برای آن در تأمین انرژی دنیا کاسته نخواهد شد، بلکه با افزایش تقاضا به‌منظور تأمین انرژی همراه خواهد بود؛ این میزان رشد مطابق پیش‌بینی سازمان چندجانبه بین‌المللی مجمع کشورهای صادرکننده ۲ این عدد را حدود یک درصد ۱ (شکل ۱) معادل ۳ واحد درصد بوده و شرکت بریتیش پترولیوم گاز پیش‌بینی کرده است.

بر پایه این گزارش، نقش گاز طبیعی در تأمین انرژی مصرفی ایران با در اختیار داشتن حدود ۳۲/۵ تریلیون مترمکعب (۱۷ درصد از ذخایر گازی دنیا) که پس از روسیه دومین دارنده ذخایر اثبات شده گاز غنی در دنیاست، بسیار پررنگ‌تر بوده به‌گونه‌ای که بیشتر از ۷۲ درصد از انرژی کشور از گاز طبیعی تأمین می‌شود.

در بخش دیگر مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است؛ طبق آمار شرکت بریتیش پترولیوم شاخص ذخیره به تولید گاز طبیعی برای ایران بیش از دو برابر میانگین جهانی (۴۸.۸ درصد) بوده است.

همچنین، بررسی‌ها نشان می‌دهد در صورت انجام نشدن اقداماتی ازجمله سرمایه‌گذاری و توسعه مناسب در صنعت بالادست نفت و گاز، در کنار جلوگیری از اتلاف و فلرینگ گاز در پالایشگاه‌ها و شــبکه خطوط و درنهایت بهینه‌سازی مصرف انرژی توسط مصرف‌کنندگان نهایی، ناترازی فعلی گاز طبیعی کشور تشدید خواهد شد.

این گزارش می‌افزاید: ظرفیت اسمی پالایش گاز کشور تا سال ۱۴۰۱ حدود ۱۰۳۰ میلیون مترمکعب در روز بوده که در این سال با ورود حجم گاز معادل روزانه ۷۴۵/۸۷ میلیون مترمکعب، ۷۲.۴ درصد از این ظرفیت مورد استفاده قرار گرفته است.

درآمدها و هزینه‌های عملیاتی شرکت ملی گاز

بررسی‌ها نشان می‌دهد در دهه گذشته بیشترین میزان بهره‌گیری از ظرفیت پالایشی کشور در سال ۱۳۹۶ با ۷۷.۶ درصد و کمترین آن در سال ۱۳۹۸ با ۶۶.۸ درصد بوده است. درآمدهای عملیاتی شرکت ملی گاز ایران طبق صورت‌های مالی حسابرسی شده این شرکت در سال ۱۴۰۰ معادل ۲،۱۴۶،۷۲۸ میلیارد ریال بوده که نسبت به ســال قبل حدود ۹۲ درصد افزایش یافته است.

هزینه‌های عملیاتی این شــرکت نیز در همین سال (با رشد ۹۳.۴ درصدی نسبت به سال قبل) ۱،۴۰۶،۶۵۳میلیارد ریال بوده است. همچنین ســود خالص این شرکت درسال ۱۴۰۰معادل ۴۳۴،۴۱۹ میلیارد ریال ثبت شده است.

در عین حال، درآمدهای عملیاتی شرکت ملی گاز ایران در سال ۱۴۰۰ طبق صورت مالی این شرکت شامل فروش گاز تصفیه نشده به شرکت‌های پالایش (به مبلغ۲۷۰ میلیارد ریال)، فروش گاز تصفیه شده به شرکت انتقال گاز( به مبلغ ۱۴۲۰ میلیارد ریال)، فروش داخلی گاز غنی (به مبلغ ۸۴۲۶۷ میلیارد ریال)، فروش داخلی گاز مایع و اتان (به مبلغ ۵۲۶۴۲۹ میلیارد ریال)، فروش صادراتی گاز مایع (به مبلغ ۶۰۷۴۲۴ میلیارد ریال)، صادرات گاز طبیعی (به مبلغ ۹۲۳۳۸۹ میلیارد ریال)، فروش گاز به شرکت ملی نفت برای تزریق در میادین نفتی(به مبلغ ۲۴۳۵ میلیارد ریال)و سوآپ گاز با ارمنستان(به مبلغ ۱۸۱۸ میلیارد ریال)بوده است.

همچنین، هزینه‌های عملیاتی این شرکت در سال ۱۴۰۰ مطابق با صورت مالی شامل خرید گاز خام و ان جی ال از شرکت ملی نفت(به مبلغ ۸۵۷۹۷ میلیارد ریال)، خرید گاز تصفیه شده از شرکت انتقال گاز( به مبلغ ۹۶۲۳ میلیارد ریال)، خرید فرآورده‌های گازی از پالایشگاه‌ها (به مبلغ ۶۳۰۶۷ میلیارد ریال)، خرید اتان از پتروشیمی‌ها) به مبلغ ۵۱۸۴ میلیارد ریال(پرداخت سهم شرکت ملی نفت از فروش داخلی و صادراتی فرآورده‌های گازی(به مبلغ ۳۸۳۰۶۰ میلیارد ریال)، سهم سازمان هدفمندی از فروش اتان( به مبلغ ۷۰۰۰۰ میلیارد ریال)، پرداخت سهم صندوق توسعه ملی( به مبلغ ۱۸۴۷۷۷ میلیارد ریال) و پرداخت سهم مالکانه دولت به(مبلغ ۶۰۵۱۴۵ میلیارد ریال)بوده است.

افزون براین، مطابق با قانون بودجه کل کشور سال ۱۴۰۳ برآورد می‌شود؛ مجموع درآمد شرکت ملی گاز ایران از فروش گاز طبیعی و محصولات آن در این سال حدود ۲۱۰۰ میلیون یورو باشد. این مبلغ از محل فروش صادراتی ۱۳ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و سهم شرکت ملی گاز به ارزش ۵۵۰ میلیون یورو و از محل فروش ۱۷/۹۸ میلیون تن فراوردههای فرعی گازی و سهم شرکت ملی گاز به ارزش ۱۵۵۰ میلیون یورو حاصل می‌شود.

منابع گازی کشور و برداشت از آنها

بر پایه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در حال حاضر ۲۱ میدان گازی فعال در کشور وجود دارد که مجموع ذخایر گاز غنی نهفته در آنها حدود ۳۲/۵ تریلیون مترمکعب است. این امر موجب شده که ایران پس از روسیه با در اختیار داشتن حدود ۱۷ درصد از ذخایر گازی اثبات شده دنیا (۴۲ درصد از ذخایر گازی خاورمیانه) در جایگاه دومین دارندگان ذخایر گازی قرار گیرد. مشخصات میادین گازی کشور به تفکیک قرار گرفتن در خشکی و دریا، نوع مخزن آنها و توزیع احجام و موقعیت آنها در جداول ۱ تا ۳ آورده شده است.

همچنین، از ابتدای بهره‌برداری از ذخایر گازی کشور طبق اطلاعات مندرج در ترازنامه هیدروکربور تا پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۱۷ درصد از ذخایر گازی اثبات شده متعارف کشور به بهره‌برداری رسیده است. ۸۱ درصد از مجموع ذخایر گازی کشور مربوط به میادین مستقل گازی و ۱۹ درصد باقیمانده مربوط به گازهای موجود در کلاهک گازی و گازهای همراه نفت است. همچنین ۵۷ درصد از ذخایر گازی کشور در دریا و ۴۳ درصد آن در خشکی قرار دارد. در حال حاضر حوزه‌های گازی فعال کشور که تولید از آنها انجام می‌شود؛ عبارتند از: پارس جنوبی، کنگان، پارسیان، خانگیران، هرمزگان و ایلام که درکنار گازهای همراه تولیدی از تأسیسات نفتی، تأمین‌کنندگان داخلی گاز کشور هستند. در شکل ۴ توزیع برداشت گاز کشور از منابع مختلف آن در ۵ سال گذشته مشاهده می‌شود.

برای مشاهده متن کامل گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس کلیک کنید.