به گزارش بیداربورس، آیین نامه مالیات بر خودروهای لوکس در حالی قرار بود حداکثر تا پایان خرداد سال جاری به تصویب هیات وزیران برسد که چالش‌ها و ابهامات این طرح همچنان باقی است و کارشناسان و فعالان بازار خودرو چندان امیدی به فرجام آن ندارند.

سه اشکال مالیات‌ستانی از خودرو

از مدت‌ها پیش موضوع مالیات ستانی از مالکان خودروهای لوکس در قالب طرح مالیات بر عایدی سرمایه، مطرح و سرانجام در بودجه ۱۴۰۰ گنجانده شد. در ادامه، دولت اقداماتی در راستای اجرای این قانون انجام و گفته می‌شود تدوین آیین نامه مربوطه مراحل نهایی را می‌گذراند. چندی پیش نیز وزارت اقتصاد اعلام کرد اطلاعات کامل خودروهای لوکس از سوی نیروی انتظامی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گرفته است.

با این حساب با ابلاغ آیین نامه مربوطه، قانون مالیات ستانی از مالکان خودروهای به اصطلاح لوکس به اجرا گذاشته خواهد شد. قرار بود آیین نامه اجرایی این بند توسط وزارت اقتصاد تهیه و حداکثر تا پایان خرداد به تصویب هیات وزیران برسد. بنابراین به نظر می‌رسد تدوین آیین نامه مالیات ستانی از خودروهای لوکس عملا به دولت سیزدهم منتقل شده است.

هرچه هست، طبق این طرح، شهروندانی که ارزش خودروی آنها بالای یک میلیارد تومان باشد، مشمول این قانون هستند و باید مالیات بپردازند. همچنین اگر در خانواده‌ای دو خودرو (شامل خودروهایی که به نام افراد تحت تکفل سرپرست خانواده هستند) و مجموع ارزش روز آنها بالاتر از یک میلیارد تومان است، خودروهای موردنظر نیز مشمول مالیات خواهند بود.

معیارهای متفاوت و اشتباه برای تعیین خودروهای لوکس

اما این قانون در حالی احتمالا در دولت سیزدهم اجرا خواهد شد که هنوز برخی ابهامات و چالش‌هایش برطرف نشده است. مسئله و ابهام اصلی این است که لوکس بودن خودروها با چه معیاری تعیین شده و اصلا چرا باید قیمت (آن هم در این بازار پر نوسان) ملاک باشد؟ ‌ در دنیا معمولا متغیرهای فنی، قیمت و امکانات در کنار نوع "برند"، تعیین‌کننده لوکس بودن یا نبودن خودروها در جهت اخذ مالیات، ملاک در نظر گرفته می‌شوند و با توجه به انضباط مالی دولت‌ها از خودروهای مشمول مالیات دریافت و صرف توسعه می‌شود.

ولی در ایران قیمت خودروهای دارای بیش از ۲۵۰۰ سی سی حجم موتور، حداقل یک میلیارد تومان و مشمول مالیات می‌شوند. بنابراین ملاک لوکس بودن خودرو در ایران، متفاوت از دنیا در نظر گرفته شده و چیز عجیبی نیست که پر چالش و پر ابهام باشد.

یکی از چالش‌های مهم این طرح، نوسان در بازار خودرو است. به نحوی که قیمت‌ها تحت تاثیر انتظارات تورمی و بازار ارز، بالا و پایین می‌شوند. این افت و اخیز گاهی در فواصل زمانی کوتاه رخ می‌دهد. بنابراین می‌تواند آیین نامه اجرایی مالیات ستانی از خودروهای به اصطلاح لوکس را تحت تاثیر قرار دهد. به عبارت بهتر با توجه به اوضاع ناپایدار اقتصاد در نظر گرفتن ملاک قیمت برای مالیات ستانی از مالکان خودروهای لوکس، شاید معیار مناسبی نباشد.

این نکته را نیز نباید فراموش کرد که یکی از معیارهای اصلی برای مالیات‌گیری از مالکان خودرو در دنیا، میزان مصرف سوخت است اما این معیار در ایران لحاظ نمی‌شود. زیرا بیشتر خودروهای تولیدی از مصرف سوخت بالایی برخوردارند. در واقع اگر قرار باشد میزان مصرف سوخت و آلایندگی، ملاک اخذ مالیات از شهروندان ایرانی، تقریبا همه آنها باید مالیات بپردازند.

چند عدد و رقم برای مالیات

به هر حال گویا در آینده نزدیک شاهد اجرای قانون مالیات ستانی از خودروهای به اصطلاح لوکس خواهیم بود و بر این اساس مالکان خودروهایی مانند سراتو، ازرا، هیوندایی، بی‌ام دبلیو، بنز، پورشه و... باید میلیون‌ها تومان در سال مالیات بپردازند. این مالیات به صورت پله‌ای محاسبه می‌شود. به نحوی که از مالکان خودروهایی که قیمت روز آنها بین یک تا یک و نیم میلیارد تومان باشد، مبلغی معادل یک درصد ارزش روز خودرو دریافت خواهد شد و هر چه ارزش روز خودرو از این مبلغ بالاتر باشد، میزان مالیات هم به صورت تصاعدی افزایش پیدا می‌کند.

بر اساس قانون، مالکان خودروهایی که قیمت روز آنها بین یک تا ۵. ۱ میلیارد تومان باشد، یک درصد مالیات پرداخت خواهند کرد. مالکان خودروهایی که از ۵. ۱ تا ۳ میلیارد تومان قیمت دارند، ۲ درصد و مالکان خودروهایی که بین ۳ تا ۵. ۴ میلیارد تومان قیمت دارند هم سالانه معادل ۳ درصد از قیمت روز خودرو را به عنوان مالیات به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کنند. خودروهایی که ارزش روز آنها بالاتر از ۵. ۴ میلیارد تومان باشد هم مشمول پرداخت سالانه ۴ درصد از ارزش روز خودرو به عنوان مالیات خواهند بود.

عاملی برای عدم اجرای طرح

ابهام اصلی در طرح مالیات ستانی از خودروهای لوکس، همین تعریف لوکس بودن است. طبق تعریف دولت در بودجه ۱۴۰۰، خودروهای بالای یک میلیارد تومان مشمول مالیات می‌شوند و هرچه خودرو گران‌تر باشد، مالیات آن نیز بیشتر خواهد بود.   پرسش افکار عمومی این است که چرا ملاک لوکس بودن، قیمت است و اصلا چرا یک میلیارد تومان به بالا؟ پشت تعیین این رقم به عنوان کف مالیات ستانی از خودروها چه منطقی وجود دارد؟ از طرفی، اصلا چرا بر خلاف روال مرسوم در دنیا، متغیرهای فنی، نوع برند و امکانات (در کنار قیمت) به عنوان ملاک لوکس بودن لحاظ نشده‌اند و قیمت تک معیار است؟

در دنیا وقتی قرار است از یک خودرو مالیات بگیرند به متغیرهای فنی آن به برند و به امکانات نگاه و رقمی را بابت مالیات لحاظ می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین معیارهای فنی، مصرف سوخت و آلایندگی است که با توجه به حساسیت دولت‌ها روی این مسائل به عنوان ملاک‌های اصلی در اخذ مالیات در نظر گرفته می‌شوند.

به عبارت بهتر، دولت‌ها به واسطه مالیات‌گیری از خودروهای به اصطلاح پر مصرف و آلاینده، اولا درآمدزایی کرده و آن را صرف توسعه مسائلی مانند حمل و نقل عمومی و مقابله با آلودگی می‌کنند و ثانیا شهروندان را به سمت استفاده از خودروهای کم مصرف‌تر و کم آلاینده‌تر می‌برند. ولی در ایران گاهی حجم موتور و حالا هم قیمت به عنوان ملاک لوکس بودن لحاظ و از مسائلی مانند میزان مصرف سوخت و آلایندگی غفلت شده است. در نظر گرفتن معیارهایی نامتناسب با آنچه در دنیا تجربه شده و جواب هم داده، احتمالا طرح‌هایی از این دست را محکوم به شکست می‌کند. چه آنکه اگر چنین روش‌هایی جواب می‌داد، دنیا از آنها غافل نمی‌شد.

کدام قیمت ملاک است؟

مسئله مهم دیگر درباره طرح مالیات‌ستانی از خودروهای لوکس، معیار تعیین قیمت است. منحنی قیمت خودرو، بسته به عوامل مختلف اقتصادی و حتی سیاسی، پیوسته بالا و پایین می‌شود و خبری از ثبات معمولا نیست. خودرویی که در حال حاضر زیر یک میلیارد تومان قیمت دارد تا همین ۹ ماه پیش بالای یک میلیارد تومان بود اما یک اتفاق سیاسی در هزاران کیلومتر آن طرف‌تر (انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا)، سبب افت قیمت آن شد. بنابراین این احتمال وجود دارد که خودروی بالای یک میلیارد تومانی فعلی، چندی دیگر و متاثر از اتفاقات سیاسی و اقتصادی به زیر یک میلیارد تومان سقوط کند.

بسیاری از کارشناسان و فعالان خودرو معتقدند در صورت احیای برجام و لغو تحریم‌ها، انتظارات تورمی افت می‌کند و نتیجه آن کاهش قیمت ارز است. بنابراین قیمت خودرو نیز متاثر از این اتفاقات پایین خواهد آمد. بنابراین خودرویی که در حال حاضر مثلا یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان قیمت دارد و مشمول مالیات است، احتمالا چند ماه دیگر (در صورت احیای برجام) دیگر لوکس نخواهد بود. زیرا قیمت آن به زیر یک میلیارد تومان خواهد رسید.

در این شرایط، تکلیف خودروهایی که در فهرست اخذ مالیات قرار گرفته‌اند، چه خواهد شد؟ آیا سازمان امور مالیاتی باید هرچند وقت یک بار فهرست خودروها را به روز کند؟ نکته دیگر اینجا است که در بازار دو یا چند نرخی خودرو، قرار است کدام قیمت ملاک باشد؟ اصلا مبنا و ماخذ قیمت خودروها چیست و کجا است و چگونه قرار است قیمت‌گذاری شوند؟