به گزارش بیداربورس، صبح امروز بالاخره سوئد و فنلاند به عضویت پیمان ناتو درآمدند. رئیس جمهوری آمریکا ضمن توصیف دیدار خود با رهبران این دو کشور شمال اروپا به عنوان روزی «بسیار مهم» مراتب حمایت خود را از پیوستن این دو «دموکراسی بزرگ» به ناتو اعلام کرد. چراکه این دو کشور به عنوان مظاهر بی‌طرفی و صلح در طول تاریخ شناخته میشدند که پس از حمله روسیه به اوکراین احساس خطر کرده و خواهان پیوستن به این پیمان بین‌المللی شدند.

• چرا ترکیه مخالف عضویت سوئد در ناتو است؟

ترکیه که در سال 1952 به عضویت ناتو درآمده بود بارها نسبت به عضویت سوئد در این پیمان واکنش نشان داده و مخالفت خود را اعلام کرده بود. آنکارا فنلاند و سوئد را متهم به میزبانی اعضای حزب کارگران کردستان موسوم به پ‌ک‌ک و همچنین طرفداران فتح‌الله گولن می‌کند. دلیل دیگر نارضایتی ترکیه نسبت به الحاق سوئد و فنلاند به ناتو، تحریم تسلیحاتی این دو کشور علیه آنکارا به دلیل تهاجم نظامی سال ٢٠١٩ ترکیه به شمال سوریه علیه نیروهای عمدتا کرد هم‌پیمان آمریکا در جنگ علیه داعش است. ریاست جمهوری ترکیه روز چهارشنبه اعلام کرد یک مشاور اردوغان در گفت‌وگویی با همتایان خود از سوئد، فنلاند، آلمان، بریتانیا، و ایالات متحده به آنها گفته گسترش ناتو در صورتی ممکن است که مطالبات ترکیه برآورده شود.

• واکنش روسیه چه خواهد بود؟

با این حال باید منتظر واکنش روسیه به عنوان مهم‌ترین واکنش به این تصمیم باشیم.  پیش از این مسکو هشدار داده بود که هرگونه استقرار نیرو یا تسلیحات تهاجمی «ناتو» در فنلاند و سوئد، پاسخ روسیه را به دنبال خواهد داشت. ماریا زاخاروفا، سخنگوی وزارت خارجه مسکو چهارشنبه، تاکید کرد که پاسخ روسیه به تصمیم فنلاند برای عضویت در «ناتو»، غافلگیرکننده خواهد بود.

به گزارش خبرگزاری «تاس»، ولادیمیر تیتوف، معاون اول وزیر امور خارجه روسیه نیز هشدار داد که هرگونه تحرک نظامی کشورهای شمال اروپا ممکن است، کانال‌های تعامل منطقه‌ای را از میان برده و بر شدت بحران کنونی بیافزاید. او همچنین تاکید کرد که واکنش روسیه تا حد زیادی به «پیامدهای جدی» پیوستن این دو کشور، از جمله استقرار پایگاه‌های نظامی و سامانه‌های تسلیحاتی تهاجمی در خاک آنها، بستگی دارد.

• ناتو چیست؟

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو یک ائتلاف نظامی است که در سال ۱۹۴۹ میان ۱۲ کشور تشکیل شد و هدف اولیه آن مقابله با نفوذ و سلطه اتحاد جماهیر شوروی سابق در اروپا بود. شوروی در پاسخ به ناتو پیمان ورشو را تشکیل داد که به امضای هشت کشور اروپایی شوروی، آلبانی، آلمان شرقی، بلغارستان، چکسلواکی، رومانی، لهستان و مجارستان رسید و در سال 1991 منحل شد.

•  چه کشورهایی عضو ناتو هستند؟

امروز جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا  لایحه مصوب سنا را امضا کرد که بر اساس آن عضویت فنلاند و سوئد به ناتو از سوی ایالات متحده آمریکا تایید نهایی می‌شود.

• مهمترین کارکرد سازمان پیمان آتلانتیک شمالی «دفاع جمعی» یا ماده ۵ پیمان ناتو است.

بر اساس ماده ۵ حمله به هر یک از اعضای ناتو حمله به تمام اعضا محسوب می‌شود و کلیه کشورها باید در مقابل آن اقدام کنند. یکی از مواردی که این ماده فعال شد پس از حملات ۱۱ سپتامبر به برج‌های دوقلو و پنتاگون در آمریکا بود.

• مقر ناتو کجاست؟

ناتو ابتدا در لندن مستقر بود اما از آنجا به پاریس نقل مکان کرد و برای مدتی در پایتخت فرانسه بود و از سال ۱۹۶۶ مقر ناتو در بروکسل قرار دارد. مرکز فرماندهی نیروهای ناتو در اروپا نیز ابتدا در فرانسه بود اما آن هم به بلژیک منتقل شد.

• روند پیوستن به ناتو چگونه است؟

کشورهای دعوت شده و متقاضی برای آنکه نامزدی آنها مورد توجه قرار گیرد باید به صورت بالقوه از ظرفیت‌های لازم برای پیوستن به ناتو برخوردار باشند، از ارزش‌های دموکراتیک پیروی و حمایت کنند و در جهت منافع و امنیت اروپا-آتلانتیک گام بردارند. مدعوین یک برنامه عملی اقدام جهت عضویت دریافت خواهند کرد که حاوی توصیه‌هایی در خصوص چگونگی عضویت در این پیمان است و مذاکرات و گفتگوهای مرتبط با الحاق را به دنبال دارد. سپس پروتکلی ویژه برای پیوستن به پیمان در میان خواهد بود که باید به اتفاق آرا به امضای اعضای ناتو برسد تا کشور داوطلب رسما به عضویت این سازمان درآید.

• چرا اوکراین نتوانست عضو ناتو شود؟

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در نشست سال ۲۰۰۸ خود که در بخارست برگزار شد از تمایل اوکراین و گرجستان برای پیوستن به این پیمان و عضویت در ناتو استقبال کرد. این در حالی است که پس از آن برنامه عملی اقدام جهت عضویت به این کشورها پیشنهاد و ارائه نشد. ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهوری سابق اوکراین که از معدود سیاستمداران اوکراینی نزدیک به مسکو بود پیش‌تر اعلام کرده بود که نیازی به پیوستن کشورش به ناتو نیست.

• نظر اوکراین برگشت اما دیر بود

پس از برکناری یانوکوویچ و الحاق شبه جزیره کریمه اوکراین به خاک روسیه، آرسنی یاتسنیوک، نخست وزیر وقت اوکراین اعلام کرد که دیدگاه کشورش در خصوص عضویت در ناتو به کلی تغییرکرده و عضویت در ناتو به عنوان یکی از اهداف کشور قانونی شد و بار دیگر در فهرست مطالبات قانونی اوکراین قرار گرفت. اوکراین در سال ۲۰۲۰ موفق شد از جانب ناتو به عنوان «شریک فرصت‌های پیشرفته» شناخته شود، وضعیتی که امکان اشتراک اطلاعات و دسترسی بیشتر به برنامه‌ها و رزمایش‌های این سازمان را برای کی‌یف فراهم می‌کند. با این حال برای درخواست عضویت دائم، برخی تحلیل‌گران از جمله رافائل لاس، عضو شورای روابط خارجی اروپا اعتقاد داشت که اوکراین معیارهای لازم برای عضویت در ناتو را در اختیار ندارد.

• دبیرکل سازمان ناتو کیست؟

دوره دبیرکلی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ۴ سال است. در حال حاضر ینس استولتنبرگ، نخست وزیر پیشین نروژ دبیر کل ناتو است. وی در سال ۲۰۱۴ به این مقام رسید و ماموریتش در سال ۲۰۱۸ برای یک دوره دیگر تمدید شد. به این ترتیب تا پایان سپتامبر سال ۲۰۲۲ میلادی این سمت را برعهده خواهد داشت.

• آیا دبیر کل ناتو یک زن میشود؟

در اتفاقی بی‌سابقه، امسال و برای اولین بار در هفت دهه فعالیت ناتو، احتمالا یک زن برای ریاست بر آن انتخاب خواهد شد.

• نامزدهای احتمالی:

ترزا می، نخست‌ وزیر پیشین بریتانیا که پیش از این ریاست بر دولتی را برعهده داشته که دومین بودجه دفاعی بزرگ ناتو را دارد.

سوفی ویلمز، نخست‌ وزیر پیشین بلژیک و یکی از بنیانگذاران اتحادیه اروپا

دالیا گریباوسکایت، رئیس جمهور پیشین لیتوانی که از چالش‌های ناتو در مرزهای روسیه آگاه است

فدریکا موگرینی، مسئول پیشین دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا