در دومین روز کاری سال ۱۴۰۲ شاهد شروع سبز بازار بودیم و شاخص کل توانست بار دیگر وارد کانال دو میلیون واحد شود. کارشناسان معتقد بودند که امروز شاخص کل با رشدی که تجربه می‌کند سقف قبلی خود که دو میلیون و ۱۰۰ هزار واحد بوده را خواهد شکست. با این حال هنگامی که شاخص در این محدوده قرار گرفت به یکباره تجربه سال ۹۹ و خرابی هسته معاملات تکرار شد و این بار سهامداران با اختلال در معاملات فرابورس همراه شدند.
این اختلال موجب جلوگیری از رشد بازار شد و حتی بعد از این خبر شاخص کمی عقب‌نشینی کرد؛ این اختلال فرابورس در حالی رخ داده که حدود یک ماه پیش مدیرعامل شرکت فناوری بورس ادعا کرده بود که در اوج‌گیری‌های بعدی بازار، اختلالی در هسته معاملات نخواهیم داشت.
*مطالبه‌گری طبیعی است
حسن حسین‌نیا، کارشناس و مدرس بازارسرمایه در گفت‌وگو با #بیداربورس بیان کرد: در شرایطی که ما شاهد حجم خاصی از معاملات نبودیم و پس از مصاحبه مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس که تقریبا یک ماه پیش انجام شده بود و تاکید کرده بودند در اوج های بعدی بازار اختلالی در هسته معاملات نخواهیم داشت، طبیعی هست که همه مطالبه گر باشند که چرا امروز این وضعیت پیش آمد.
او ادامه داد: هنگامی که از بازار سرمایه صحبت میکنیم بخش‌های مختلفی را شامل می‌شود از شفافیت اطلاعاتی تا نهادهای مختلف و سامانه‌های معاملاتی گرفته تا سایر امور که اگر یکی از این بخش‌ها کار خود را به درستی انجام ندهد به طور حتم اختلال در کلیت بازار تسری پیدا می کند .
به عقیده وی همانطور که وقتی سامانه آنلاین یک کارگزاری قطع می‌شود و بخشی از سهامدارن از خرید و فروش باز می‌مانند و این امر در کلیت بازار خود را نشان می‌دهد، اختلال در هسته معاملات فرابورس نیز در شکل بزرگتر خود منجر به اختلال در روند بازار می شود چرا که بخش قابل توجهی از معاملات بازار توسط معامله‌گران کوتاه مدتی انجام می‌شود درنتیجه احتمالا این معامله‌گران سهمی که در فرابورس دارند را فروخته و اقدام به خرید سهم در بورس می‌کنند که این امر از قطعی هسته معاملات تاثیر می‌پذیرد و مهمتر از آن اینکه اعتماد به کارایی بازار در شرایط این‌چنینی آسیب می‌بیند.
*بهترین راه چیست؟
حسین‌نیا معتقد است بهترین راه بررسی بیشتر توسط کارشناسان غیر وابسته به سازمان بورس و گزارش عمومی آن جهت شفاف‌سازی به جامعه سهامداری برای جلوگیری از ضربه به اعتماد عمومی است.
*ماهیت سفارش‌های مشکل ساز چه بوده است؟
این کارشناس بازارسرمایه با یادآوری این موضوع که بازگشایی مجدد معاملات فرابورس در روز جاری که همراه با اما و اگرهای زیادی بود نیز مجددا با مشکل مواجه شد و از طرفی اختلال هسته معاملات برطرف نشده بود، عنوان کرد: با توضیحات مدیریت فن آوری بورس، نه تنها ابهام برطرف نشد بلکه سوالات بیشتری مطرح شد که ماهیت سفارش‌های مشکل ساز چه بوده است؟ مکانیزم حذف اتوماتیک توسط هسته معاملات چگونه بوده و چه تضمینی وجود دارد که در سایر روزها با حداقل بخشی از این مشکلات مواجه نشویم ؟
وی اضافه کرد: در شرایطی که ساعت ۱۱ برای شروع معاملات فرابورس اعلام شد، شاهد اختلال مجدد بودیم و انتظار می‌رفت با وقوع چنین اتفاقاتی معاملات انجام شده ابطال شود و انتظار واقع‌بینانه از مسئولین امر این بود که زمان بازگشایی مجدد با اطمینان از برطرف شدن مشکل و علم به تاثیر منفی آزمون و خطا اعلام شود.
به گفته او قطعا اتفاق امروز باعث شد تا ذهنیت مردد با ترسیم روزهای مشابه این‌چنینی در بازار باقی بماند ولی واقعیت‌های اقتصادی با این مسائل تغییر نمی‌کند و این اتفاقات به عنوان ناملایمات و ناکارآمدی، افق دید بازار کارا را تحت تاثیر قرار داده و جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد کشور را تحت الشعاع قرار می دهد.
حسین‌نیا با بیان اینکه با نگاهی به ارزش بازار و شرکت‌ها همچنان ارزندگی قیمت‌ها در محدوده‌ای مناسب است، خاطر نشان کرد: نمی‌توان انتظار داشت دلزدگی سهامداران باعث خروج از بازار شود.
*شاخص‌سازی امری غیر طبیعی نیست
این کارشناس بازارسرمایه با یادآوری این موضوع که عملکرد بورس بعد از مرداد ۱۳۹۹ به دلیل اتفاقاتی که افتاد خوب نبود و عملا جاماندگی و بازدهی پایین‌تر از بازارهای رقیب اثبات شده است، گفت: در چنین شرایطی و در مراحل ابتدایی رشد بازار طبیعی است که پول‌های کلان ابتدا به سمت سهام شرکت‌های بنیادی و بزرگ بازار که نقدشوندگی و سودآوری مناسبی دارند حرکت کند بنابراین اساسا رشد شرکت‌های بزرگ و شاخص‌ساز امری غیر طبیعی نیست بلکه در جهت جلب توجه جامعه به سمت کلیت بازار سرمایه است.
وی ادامه داد: در مراحل بعد می‌توان انتظار داشت که سهام شرکت‌های کوچک و متوسط بازار نیز تحت تاثیر ورود سرمایه‌های جدید رشد کنند و یک رشد متوازن و حتی شاید بیشتر در شرکت‌های کوچک را شاهد باشیم.
او در خصوص شایعه شاخص‌سازی اظهار داشت: آنچه تحت عنوان شاخص سازی مطرح می‌شود به دلیل توجیه عملکردی است که همواره مسئولین با بهره‌گیری از نمودار شاخص کل نمایش می‌دهند و چون به دلیل ملاحظات قانونی خرید و فروش‌های صندوق توسعه و تثبیت برای عموم قابل ملاحظه نبوده و در مقاطعی با توصیه بزرگان کشور برای حمایت از بورس شاهد خرید سهام شرکت‌های بزرگ توسط نهادهای خاص هستیم این شائبه همیشه وجود داشته و قطعا تلاش مدیران سازمان برای برطرف کردن آن صرفا با مصاحبه امکان پذیر نخواهد بود و راه حل می‌تواند اصلاح فرمول شاخص و تعریف شاخص‌های کاربردی‌تر و همچنین برطرف کردن محدودیت‌های قانونی برای افشای معاملات همه صندوق‌ها باشد .
خبرنگار: نازنین درویشی
نظر شما