به گزارش بیدار بورس، شبکه‌های پیچیده شاخه‌ای از علم است که به سرعت در حال توسعه بوده و هدف آن مدل‌سازی مجموعه‌ای از اعضایی خواهد بود که در حال برهم‌کنش است. اینترنت، شبکه‌های اقتصادی، اجتماعی، حمل و نقل و شبکه‌های نورونی مغز از جمله مثال‌های ساده از سامانه‌های پیچیده در جهان پیرامون است و من می خواهم اشاره کنم که بازار سرمایه نیز یک شبکه یا شبکه های پیچیده ای است که نمی توان آن را کنترل کرد اما می توان کارکرد اصلی آن را مختل نمود و در نتیجه شبکه پیچیده جدید دیگر ماهیتاً بازار سرمایه نیست هرچند در ظاهر همان است.

سیستم پیچیده معرف پارادایم پیچیدگی است که عناصر سازنده آن تشکیل شبکه ای را می دهند که اجزاء شبکه دارای برهم کنش هستند و از اندیشه کل نگر بهره می گیرند. پارادایم کلاسیک که بخشی نگر است، بر این فرض استوار است که اگر اجزاء سیستمی را دقیقاً شناسایی کنیم و از عمل کرد آن اطلاع یابیم، قادر خواهیم بود به خواص کلی پدیده و سیستم دست یابیم. مطالعات کیهان شناسی، ساختارهای بی نظم در مواد، زیست شناسی، جامعه شناسی و اقتصاد محدودیت کاربرد این مسئله در مقالات و کتب متعدد را به نمایش گذاشته اند. بعبارت دیگر سیستمهای پیچیده اجزای ناهمسان و متفاوتی دارند که به اشکال نامتقارن و جداگانه ای و بدون کنترل مرکزی همزمان بطور پیوسته با یکدیگر در ارتباط بوده و خودسازمانده هستند و کل مجموعه کارکرد و سازماندهی ای بزرگتر و متفاوت تر از جمع ترکیب اجزای آن است و شاهد نوپدیدگی خواهیم بود که با سایر پدیده ها و مجموعه های دیگر در تعامل است.

بازار سرمایه نیز که متشکل از بیش از هفتصد شرکت و سی صنعت است و در کنار خود انواع صندوق‌ها و اوراق‌ها را شامل می‌شود یک نمونه از سیستم پیچیده با اوصاف فوق می‌باشد. این سیستم خودسازمان دهنده در مقابل تصمیمات دیگر عوامل مداخله گر واکنشهایی داشته و خواهد داشت که برآورد تاثیر ابعاد آن در ابتدای مسیر برای سیاستگذار و تصمیم گیر قابل انجام نیست. عدم امکان برآورد تاثیر پیامدها در مورد تصمیماتی که تکانه های شدیدتری به اجزا و روابط متغیرها وارد می نمایند بیشتر خود را نشان می دهد. نمی‌توان در درون یک سیستم پیچیده با روابط غیرخطی یک بخش یا رابطه یا عنصر را از دیگر اجزا و روابط جدا نمود و آثار این رفتار را ایزوله تصور کرد. در این موارد سیستمها به شکل نمایی رشد یا نزول یافته و واکنش هایی فراتر از تصور اولیه سیاستگذار و تصمیم گیر خواهند داشت. در حالت روابط این شبکه ها با یکدیگر است که اهمیت فزونی خواهد داشت و تعیین کننده می‌نماید. این مقدمه طولانی ارائه دهنده یک تصویر از بازار سرمایه کشورمان است که تقریباً بهترین و شفاف‌ترین و کاراترین شرکتهای کشور را در خود جای داده اشت و اغلب نهادها و فعالان آن هر روزه توسط مسئولین امر نظاره می‌شوند و مجوزهای مختلفی را نیز کسب نموده‌اند. هنگامیکه سیاستگذار تصمیمات خلق الساعه غیرمدنی خود را بر بازار تحمیل می کند آثار خارج از برآوردی به کل سیستم تحمیل می نماید که طبق تجربه اخیر اولین پیاند آن سست شدن عنصر اعتماد به بازار سرمایه کشور و خروج مکرر منابع از بازار می باشد. بعبارت دیگر، بازاری که پتانسیل ایجاد سود انباشته و انجام انواع طرحهای توسعه ای را دارد و علاوه بر تخصیص بهینه منابع ظرفیت کسب روزانه مالیات برای دولت داشته و امکان ایجاد اشتغال پایدار برای اقشار تحصیلکرده و با مهارت را در سرتاسر کشور دارد زمین بازی را به بازارهای موازی غیرمولد و غیرشفاف واگذار می کند. بخشی از اولویتهای مدیران محترم می بایست به منصه ظهور رساندن ظرفیتهای بازار سرمایه باشد لکن به دلیل مشکلات بزرگی که در اقتصاد تحریم شده کشور وجود دارد، توان مدیران در امور دیگری صرف می گردد.

می بایست به مسئولین امر یادآور شد که در صورت رفتار مناسب با این سیستم پیچیده می توان از فواید متعدد آن در سالی که به نام مهار تورم و رشد تولید نامگذاری شده است بهره مند گردید. کسب منظم مالیات با نقدشوندگی بالا از حجم معاملات در هر روز کاری، کسب منابع جهت اجرایی نمودن طرحهای تولید و در نتیجه افزایش اشتغال نه تنها در مراکز استانها که در سرتاسر کشور، قابلیت ردیابی منابع و شفافیت عملکرد شرکتها و برگزاری مجامع سالانه و اظهار نظر حسابرس و بازرس در خصوص عملکرد و قانونمندی مدیران و شرکتها، توسعه صادرات و تقویت زیربناهای تولیدی کشور و... از جمله مزایای رفتار مناسب با سیستم پیچیده بازار سرمایه می باشد. از طرف دیگر شایسته توجه است که اگر روند واکنشهای نمایی منفی بازار تشدید گردد تغییر ریل حرکتی آن اگر نگوییم ناممکن که حداقل در کوتاه مدت دو سه ساله نیازمندی هوشمندی بسیار خواهد بود و برکات قابل دستیابی آن از دسترس تصمیم گیر خارج خواهد شد.