بازار ارز ایران دارای چند نرخ است که هر کدام در شرایط و مصارف مختلف عرضه و مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از پرکاربردترین ارزها که ارزان بوده و مورد اسقتبال عموم مردم قرار می‌گیرد، ارز دولتی است.

با توجه به پر تقاضا بودن این نوع ارز، در این مقاله از سری مقالات به موضوعات پیرامون ارز دولتی می‌پردازیم و به سوالات متعدد این حوزه همچون ارز دولتی از کجا بگیریم، نحوه دریافت ارز دولتی با کارت ملی چگونه است، قیمت ارز دولتی 1402 چقدر است، نحوه بازگشایی افتتاح حساب ارزی بانک ملی چگونه است و ارز دولتی به چه کسانی تعلق می‌گیرد، پاسخ دهیم. با ما همراه باشید.

ارز دولتی چیست؟

ارز دولتی یا ارز مبادله‌ای همان ارزی است که به هر فرد ایرانی سالیانه یک مرتبه اختصاص می‌یابد. ارز دولتی به نسبت دیگر ارزهای موجود در بازار کمترین قیمت را دارد. این نوع از ارز به تشخیص بانک مرکزی با هدف کنترل نوسانات ارزی تعریف شده است. ارز دولتی در عموم مردم با دلار دولتی با کارت ملی شناخته می‌شود.

طبق آخرین تغییرات در پرداخت ارز دولتی، به هر فرد 2 هزار یورو پرداخت می‌شود و روش پرداخت آن به صورت واریز به حساب ارزی است. این حساب ارزی باید 6 ماه باز بماند و 100 دلار در حساب موجود باشد. در ادامه توضیحاتی بیشتری درباره نحوه دریافت ارز دولتی خواهیم داد.

ارز دولتی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

ارز دولتی با هدف تامین ارز برای کالاها و امور ضروری شکل گرفته است. ارز دولتی به موارد زیر تعلق می‌گیرد:

واردات کالاهای دولتی

• واردات برخی از کالاهای اساسی توسط بخش خصوصی
• سفر و مأموریت مأموران و دولتمردان دولتی
• تأمین محصولات کشاورزی
• تأمین ارز از صادرات محصولات پتروشیمی و فولادی
• تحصیل دانشجویی خارج از کشور
• کالاها و اقلام اساسی سبد زندگی مثل برنج، روغن، شکر، گندم و جو
• درمان و معالجه ضروری در خارج از کشور
• هزینه ثبت دفاتر رسمی در خارج از کشور
• هزینه ثبت ‌نام مراکز علمی، آموزشی و نمایشگاهی

مراحل دریافت ارز دولتی/ نحوه ثبت نام ارز دولتی

هر فرد ایرانی در سال می‌تواند یک بار ارز سهمیه‌ دلار دولتی با کارت ملی به معادل 2 هزار یورو دریافت کند. طبق مصوبه دولت، برای خرید دلار دولتی، هر فرد باید یک حساب در بانک ملی افتتاح کرده و سپس در اپلیکیشن ایوا ثبت نام کند. پس از افتتاح حساب ارزی به شعبه ارزی مراجعه کرده و شماره شبا حساب ارزی دریافت نماید.

پس از دریافت شماره شبا فرد به صرافی مراجعه کرده و هزینه خرید ارز را پرداخت نماید. صرافی پس از دریافت مبلغ معادل ارزی، ارز را به حساب ارزی متقاضی انتقال می‌دهد.

متقاضیانی که قصد دریافت دلار کاغذی را دارند، 5 روز پس از انتقال ارز به حساب ارزی به صورت حضوری به شعبه ارزی بانک ملی مراجعه کرده و دلار فیزیکی دریافت کنند. در نظر داشته باشید که جهت تحویل ارز سهمیه‌ای با کارت ملی باید 6 درصد کارمزد برداشت پرداخت نمایید.

به زبان ساده تر نحوه دریافت ارز دولتی با کارت ملی و ثبت نام ارز دولتی بانک ملی مراحل زیر را طی کنید:

• افتتاح حساب ارزی در بانک ملی و دریافت شماره شبا حساب ارزی
• ثبت نام در اپلیکیشن ایوا
• افتتاح حساب ارزی در اپلیکیشن ایوا
• مراجعه به صرافی و پرداخت هزینه ارز دولتی
• جهت دریافت فیزیکی ارز به شعب ارزی بانک ملی مراجعه نمایید.

قیمت امروز دلار

اگر شما هم جزو کسانی هستید که می‌خواهید قیمت روز دلار (به طور روزانه) را بدانید، باید قیمت‌ ارزها را در سایت صرافی بانک مرکزی مشاهده نمایید.

جهت اطلاع از قیمت بروز ارز دولتی به سایت صرافی بانک ملی به نشانی mex.co.ir و یا وب سایت اتحادیه طلا به نشانی tgju.org مراجعه کنید.

ارز مسافرتی چیست؟

سهمیه ارز مسافرتی سالانه به تمام افراد بالای 12 سال که قصد سفر به کشورهای خارجی دارند، اختصاص می‌یابد. مدارک سفر همانند بلیط و زمان خروج از کشور برای دریافت ارز مسافرتی الزامی می‌باشد.

مسافران پس از خرید بلیط می‌توانند از طریق سامانه بر خط متشکل ارزی به نشانی ice.ir درخواست ارز مسافرتی خود را ثبت کنند. میزان اختصاص ارز مسافرتی با توجه به سفر هوایی یا زمینی و با ویزا یا بدون ویزا بودن، متفاوت است.

متقاضیان دریافت ارز مسافرتی حداقل 7 روز قبل از سفر باید درخواست خود را در سامانه بر خط متشکل ارزی به صورت غیرحضوری یا مراجعه به شعب بانک‌های عامل ثبت کنند.

ارز مسافرتی 1402 به ازای هر فرد در صورتی که سفر هوایی با ویزا داشته باشد، 500 یورو و برای کسانی که به صورتی زمینی سفر می‌کنند 300 یورو، تعلق می‌گیرد.

بانک مرکزی به صورت روزانه قیمت ارز مسافرتی را از شنبه تا چهارشنبه بین ساعت 9:30 الی 12:30 ظهر و در روزهای پنج شنبه از 9:30 الی 11:30 به شعب بانک‌ها اعلام می‌کند. مسافران جهت مشاهده قیمت ارز مسافران امروز بانک ملی به سایت صرافی ملی ایران به نشانی mex.co.ir مراجعه نمایند.

ارز مسافرتی 1403 در اپلیکیشن «بله»

راه دوم ثبت نام ارز مسافرتی نسبت اپلیکیشن «بله» و درخواست ارز مسافرتی می‌باشد. پس از نصب اپلیکیشن «بله»، در قسمت «خدمات»، ارز مسافرتی را انتخاب نمایید. با این روش، ارزش مسافرتی بدون مراجعه حضوری دریافت می‌کنید.

فروش ارز مسافرتی در سامانه بله همه روزه به جز جمعه از ساعت 7 صبح الی 16 بعد از ظهر صورت می‌گیرد. مسافران حداکثر 3 روز پیش از تاریخ پرواز امکان خرید ارز مسافرتی را دارند. بعد از خرید ارز، حداکثر تا 4 روز از تاریخ خرید امکان تحویل ارز توسط دستگاه خودپرداز وجود دارد. درخواست ارز مسافرتی 1403، طی 5 مرحله شامل، مرحله نخست، وارد کردن مشخصات فردی، مرحله دوم: وارد کردن اطلاعات پرواز، مرحله سوم: وارد کردن مشخصات ارزی (انتخاب نوع و تعداد ارز)، مرحله چهارم: پرداخت و دریافت رسید و مرحله پنجم دریافت ارز با مراجعه به باجه یا خودپرداز فرودگاه می‌شود.

مدارک لازم برای دریافت ارز مسافرتی 1403

ارز مسافرتی سالانه یک بار به هر فرد ایرانی جهت کاهش هزینه‌های مسافرت اختصاص می‌یابد. فرد متقاضی شخصا باید مدارک زیر را برای دریافت ارز دولتی مسافرتی به بانک ارائه دهد:

- ویزا

- اصل و کپی بلیط هواپیما

- اصل و کپی پاسپورت (با داشتن حداقل 6 ماه اعتبار)

- تکمیل فرم های مربوطه در بانک

- افتتاح حساب ارزی

- رسید پرداخت عوارض خروج از کشور

- در صورت تعویض گذرنامه، همراه داشتن گذرنامه قبلی الزامی است.

نحوه ثبت نام در سامانه متشکل ارزی

برای ثبت درخواست ارز مسافرتی اینترنتی مراحل زیر را طی کنید:

1- وارد سامانه ice.ir شوید. کد ملی و شماره تماس خود را وارد کنید.

2- کد تایید ارسال شده را وارد نمایید.

3- اطلاعات شخصی خود را در فرم مربوطه ثبت کنید.

4- پس از ثبت مشخصات هویتی، صرافی های در دسترس معرفی می‌شود. صرافی مدنظر خود را انتخاب نمایید.

5- پس از بررسی مدارک از سوی صرافی، پیامی حاوی تاریخ و ساعت مراجعه ارسال می‌گردد.

ارز مسافرتی زیارتی

جهت کاهش هزینه های سفر حجاج، دولت سالانه بودجه‌ای را برای ارز مسافرتی حجاج در نظر می‌گیرد. قیمت ارز مسافرتی زیارتی نسبت به قیمت ارز بازار آزاد، ارزان‌تر است. 

ارز مسافرتی حجاج سال 1402، 500 دلار است که توسط بانک ملی اختصاص می‌یابد. ارز دولتی مسافرتی حجاج برخلاف ارز مسافرتی محدودیت سنی ندارد. 

نرخ ارز مسافرتی کربلا به دلار نبوده و 200 هزار دینار عراق است. زائرین برای دریافت ارز کربلا باید در سامانه سماح به نشانی samah.haj.ir مراجعه کنند. سپس پیش از سفر، ارز خود را از بانک های عامل دریافت نمایند. 

ارز دانشجویی

در راستای رفاه حال دانشجویان خارج از کشور، ارز دانشجوی به متقاضیان واگذار می‌شود. این ارز مختص دانشجویان مقاطع تحصیلی تکمیلی در خارج از کشور است. این دانشجویان نباید بورسیه تحصیلی داشته باشند.

در صورتی که دانشجو دارای شرایطی همچون دارای معافیت سربازی یا کارت پایان خدمت، داشتن گواهی اشتغال به تحصیل در دانشگاه، دارای پذیرش قطعی از یک دانشگاه خارجی مورد تایید وزارت علوم و دریافت حد نصاب نمره زبان باشد، ارز دانشجویی اختصاص می‌یابد. 

مبنای تعیین قیمت ارز دولتی چیست؟

ارز دولتی بیشتر از محل کسب درآمد ارزی از صادرات محصولات نفتی، پتروشیمی و فولادی حاصل می‌شود. معیار و میزان نرخ ارز دولتی بر مبنای سیاست‌های بانک مرکزی و بر اساس عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.

توجه داشته باشید که بانک مرکزی روزانه با توجه به شرایط بازار و نوسانات آن، میزان مبادلات و میزان تقاضای متقاضیان، نرخ ارز دولتی را تعیین می‌نماید و معمولاً سعی بر این است که نرخ به صورت ثابت نگه داشته شود.

تفاوت ارز دولتی و آزاد چیست؟

بازار ارز ایران دارای ارز چند نرخی می‌باشد بنابراین قیمت ارزها به شکل متفاوتی در بازار عرضه می‌شوند. اصلی‌ترین تفاوت بین ارز دولتی و ارز بازار آزاد، در نرخ تعیین شده آن است.

تفاوت دیگر میان ارز دولتی و ارز بازار آزاد، در نحوه دستیابی به آن است. در ارز آزاد شما به‌راحتی از صرافی‌های معتبر و یا دلالان بازار می‌توانید ارز آزاد را دریافت کنید اما در ارز دولتی هر فرد حقیقی و یا هر شرکت حقوقی نمی‌تواند به‌راحتی آن را دریافت کند و دارای دستورالعمل و شرایط ویژه‌ای است.

تفاوت ارز نیمایی با ارز دولتی چیست؟

ارز نیمایی برای کنترل بیشتر بر نوسانات ارز، تأمین می‌شود و در سامانه مخصوصی به نام سامانه نیما درخواست‌ها ثبت و تعیین نرخ می‌گردد. سپس متقاضیان و واجدین شرایط برای دریافت ارز نیمایی باید از سامانه نیما اقدام کنند.

ارز نیما به‌منظور واردات و صادرات کالا توسط بازرگانان و نهادهای تجاری و بازرگانی راه‌اندازی شده است که تفاوت اصلی آن با ارز دولتی در گستردگی کالاهای مجاز وارداتی و صادراتی می‌باشد. در حالی که ارز دولتی شامل اولویت‌های خاصی از کالاها و مصارف است که توسط دولت تعیین می‌شود.

اغلب صادرات دولتی و یا بخش خصوصی توسط ارز نیمایی صورت می‌گیرد و در سامانه نیما ثبت می‌شود.

جمع‌بندی

در بازار ارز ایران همواره شاهد چند نرخی بودن نرخ ارز هستیم. در سال‌های گذشته نیز با توجه به نوسانات زیاد قیمت ارز در بازار ایران، چند نوع ارز با قیمت‌های متفاوت تعریف شده است.

ارز دولتی یکی از ارزهای حال حاضر در بازار می‌باشد که توسط بانک مرکزی ارزش‌گذاری می‌گردد و در موارد خاص مصرف می‌شود.

ارز دولتی با دیگر ارزهای بازار مثل ارز آزاد، ارز نیمایی و ارز مسافرتی، تفاوت‌هایی را داراست. این تفاوت‌ها در قیمت ارز، نوع اختصاص، نحوه تأمین و جامعه هدف، دیده می‌شود.

درک درست از تعاریف ارزهای مختلف در بازار ارز فعلی، برای هر فرد یا هر نهاد و شرکتی لازم به نظر می‌رسد. از این رو ما در این مطلب به بررسی ارز دولتی و نحوه تأمین آن پرداختیم و نکات مربوط به آن را شرح و بسط دادیم.