محمد ذریه زهرایی، کارشناس بازار سرمایه در یادداشتی برای بیدار بورس به مناسبت چهارمین سالگرد ریزش بورس نوشت:

"به مناسبت سالگرد ریزش تاریخی بازار سرمایه به بررسی ارزش کل بازار سهام بر حسب دلار بازار آزاد و دلار نیمایی پرداخته‌ایم.

در حال حاضر ارزش بازار سرمایه بر حسب دلار نیمایی به حدود ۱۴۱ میلیارد دلار رسیده که کمترین ارزش بازار از اواخر سال ۱۳۹۸ بوده است.

بدین معنی که آخرین باری که بازار سرمایه با ارزشی زیر ۱۴۱ میلیارد دلار نیمایی معامله شده، چیزی بیش از چهار سال پیش بوده است، چهار سالی که شاهد عرضه تعداد زیادی از شرکت‌ها هم به بازار بوده‌ایم.

بر حسب دلار بازار آزاد نیز همین مسئله صدق می‌کند، امروز ارزش بازار بر حسب دلار بازار آزاد به ۱۰۱ میلیارد دلار رسیده و آخرین باری که شاهد اعداد کمتری از این اعداد بودیم به آذر ماه سال ۹۸ بر میگردد.

در چهار سال گذشته شاهد بازاری ضعیف و بی جان بودیم به نحوی که بازار از نظر دلاری چیزی بیش از ۷۰% از ارزش خود را از دست داده است. 

اما چرا؟

چرایی این مسئله عمدتا به سیاست گذاری‌های غلط نهاد سیاست گذار نسبت به صنایع بر می‌گردد.

در تصاویر ذیل به بررسی حاشیه سود خالص دو صنعت بزرگ بازار یعنی صنعت شیمیایی و فلزات اساسی می‌پردازیم.

صنعت شیمیایی:

با بررسی صورت‌های مالی تجمعی ۳۰ شرکت حاضر در صنعت شیمیایی می‌بینیم که در سنوات گذشته حاشیه سود صنعت بین ۳۰% الی ۴۰% در نوسان بوده است و در برخی فصول به بالای ۴۰% هم رسیده بوده است اما در حال حاضر این عدد به ۲۰% رسیده است.

افزایش بی رویه نرخ گاز خوراک و سوخت، سرکوب نرخ نیمایی ضربات جبران ناپذیری بر بدنه صنعت وارد کرده است.

صنعت فلزات اساسی:

با بررسی صورت‌های مالی تجمعی ۲۴ شرکت حاضر در صنعت فلزات اساسی می‌بینیم که در سنوات گذشته حاشیه سود صنعت نیز همانند صنعت شیمیایی بین ۳۰% الی ۴۰% بوده است و در برخی فصول بالای ۴۰% نیز بوده است اما در حال حاضر این حاشیه سود به زیر ۲۵% هم رسیده است.

افزایش بی رویه نرخ بهای گاز سوخت، افزایش شدید در حقوق مالکانه و حق انتفاع معادن، افزایش شدید نرخ بهای برق منجربه افت شدید در حاشیه سود صنعت شده است.

به نظر می‌رسد در چند دوره گذشته در حق تولید و صنایع تولیدی عمیقا کم لطفی شده است و سیاست‌گذار با بی مهری فراوان ضربات شدیدی بر پیکره صنایع کشور وارد کرده است. 

نحوه تغییر قوانین و سیاست گذاری به اعتماد عموم به بازار سرمایه صدمات زیادی وارد کرده است، چرا که امروز که صحبت می‌کنیم نه تنها بازار آینده پیشبینی پذیر نیست، بلکه با تغییرات سریع و مصوباتی که اخیرا صادر شده؛ گذشته بازار نیز مداوم دستخوش تغییر شده است.

ادامه روند اینگونه اشتباهات در ادامه می‌تواند منجربه ضربات غیرقابل جبرانی نه تنها بر بدنه صنعت بلکه بر بدنه اقتصاد کشور وارد کند.

امید آن است که از اشتباهات گذشته درس گرفته و قدم‌های جدی در راستای اصلاح برداشته شود.