به گزارش بیداربورس، سامانه سجام با شعار تنها یک بار ثبت شوید مسئولیت خودکار فرایند جمع‌آوری و مدیریت اطلاعات مشتریان بازار سرمایه را بر عهده گرفت.
زمان شروع فعالیت سامانه سجام
در اوایل سال ۱۳۹۷ و در چندین مرحله به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران فرصت داده شد تا اطلاعات خود را در سامانه جامع اطلاعات مشتریان یا همان سجام به طور کامل ثبت کنند اما افرادی که در زمان تعیین شده اطلاعات خود را کامل نکردند و ثبت‌نام اولیه را در این سامانه انجام ندادند، دیگر نمی‌توانستند معامله‌ای انجام دهند و تمام معاملات آنها بسته شد اما این مشکل برای افراد جدیدالورود وجود ندارد زیرا در ابتدا تمام فرم‌های لازم تکمیل می‌شود.
دلیل ایجاد سامانه سجام چیست؟
خدمات سجام در دو حوزه است که دریافت کنندگان خدمات شامل کلیه بورس ها و نهادهای مالی، بخش اول این فرایند را تشکیل می دهند. هر فردی به عنوان مشتری برای ورود به بازار سرمایه نیازمند دریافت کد سهامداری است که با مراجعه به یکی از دفاتر کارگزاری می تواند از طریق فرم های در اختیار اطلاعات هویتی را ارائه کند تا احراز هویت شود. سامانه مذکور از دریافت مجدداین فرم ها در مراحل خرید و فروش، دریافت شناسه کاربری، معاملات برخط، دریافت سود اوراق و مراجعه به نهادهای مالی مختلف جلوگیری می کند. دومین گروه بهره مند از این سامانه ارائه کنندگان خدمات هستند، عملیات شناخت مشتری خدمتی است که سجام در اختیار این دسته از ذینفعان قرار می دهد.
حضور حقوقی‌ها در سجام
اخیرا سهامداران حقوقی سجامی شده درخواست‌های مکرری مبنی بر نیاز به ویرایش اطلاعات و یا تغییر در نماینده معرفی شده در این سامانه را اعلام کرده‌اند و خواستار رفع این مشکل شده‌اند.
در این راستا شرکت سپرده‌گذاری مرکزی از فعال شدن امکان ویرایش اطلاعات سهامداران حقوقی و تغییر نماینده معرفی شده آنان از ۲۶ تیرماه سال جاری در سامانه سجام خبر داد بنابراین دیگر نیاز به ارسال نامه کتبی از سوی اشخاص حقوقی وجود ندارد و بروکراسی اداری ویرایش اطلاعات حقوقی‌ها در سجام کم شده است.
از مزایای سامانه سجام میتوان به این موارد اشاره کرد:
۱. ثبت‌نام آسان در کارگزاری‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری
۲. دریافت بی‌دغدغه سود مجامع
۳. امکان ویرایش سریع اطلاعات
۴. دسترسی به تمام سرویس‌های بازار سرمایه مانند تغییر کارگزار ناظر
واریز سود سهام‌عدالت از طریق سجام
قبل از آزاد سازی سهام عدالت، سود سهام مربوطه از طریق شماره حساب ارائه شده توسط صاحبان سهام در هنگام ثبت نام برای آنها واریز می‌شد.
اما پس از آزاد سازی سهام عدالت، تمامی دارندگان اعم از افرادی که مدیریت مستقیم سهام و یا مدیریت غیر مستقیم آن را انتخاب کرده‌اند برای دریافت سود سهام عدالت خود ملزم به ثبت نام در سجام و دریافت کد بورسی از این طریق هستند.
شرکت در انتخابات استانی سهام عدالت مشروط به ثبت‌نام در سجام
فهمیی، سخنگوی آزادسازی سهام عدالت درباره نحوه شرکت در مجامع انتخاب اعضای هیأت مدیره شرکتهای سرمایه گذاری استانی اعلام کرده بود که سهامداران پس از ثبت نام در سامانه «سجام» که امکان ثبت نام رایگان نیز فراهم شده می‌توانند در مجمع به صورت الکترونیکی شرکت کنند تا در مجموع ۱۶۰ عضو هیأت مدیره برای شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت انتخاب کنند.
دریافت سود سهام از طریق سامانه سجام
در گذشته پرداخت سود سهام شرکت‌ها به سهامداران از دو طریق پرداخت به حساب شخصی افراد و یا پرداخت به حساب بانکی معینی که شرکت برای آنها تعیین کرده بود و مراجعه حضوری افراد به آن بانک در یک تاریخ مشخص برای دریافت وجه انجام می گرفت که این امری پرهزینه و زمان‌بر بود.
از این رو سازمان بورس تصمیم به پرداخت سود سهامداران به صورت متمرکز و از طریق سامانه سجام گرفت.
طبق این طرح سود تمامی سهامداران شرکتهای سرمایه گذاری فعال در بازار سرمایه متشکل از بازار بورس و فرابورس از طریق سامانه سجام به شماره شبایی که در هنگام ثبت نام در این سامانه ارائه داده اند پرداخت خواهد شد.
چند شرکت سود خود را از طریق سجام پرداخت کردند؟
به گفته مدیر سیستم‌های تسویه و پرداخت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، سال گذشته سود سهام حدود ۱۲۳ شرکت از طریق سجام به مبلغ چهار هزار میلیارد تومان واریز شد که این سود بین حدود ۲۵ میلیون سهامدار به صورت مجموع یا در واقع بیش از هفت میلیون نفر به تفکیک کد ملی توزیع شد.
طبق برآوردهای انجام‌شده این عدد در سال ۱۴۰۰ به ۲۱۸ شرکت رسیده که این عدد کمتر از ۵۰ درصد شرکتهای بورسی را شامل می‌شود.
جزییات اطلاعات واریز سود در این دوره زمانی نشان می‌دهد که توزیع سود به تفکیک تعداد ناشران در ۶ ماه ابتدایی سال جاری به این صورت بوده است که در فرودین ۵، اردیبهشت ۹، خرداد ۱۵، تیر ۲۵، مرداد ۳۵ و شهریور ۳۹، در مهر و آبان برای ۹۰ شرکت حاضر در بازار سرمایه صورت گرفته است.
سوال: با وجود فراهم بودن بستر پرداخت سود از طریق سجام چرا برخی از شرکت‌ها تمایلی به واریز سود از این طریق را ندارند؟
مهلت هشت‌ماهه واریز سود مندرج در قانون تجارت
یکی از عامل برای فرار از سجام، مهلت هشت‌ماهه واریز سود مندرج در قانون تجارت ایران است. طبق قانون تجارت، شرکتهای بورسی علاوه بر اینکه برای برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه و تعیین تکلیف سود و زیان شرکت، چهار ماه فرصت دارند، قانون به آنها هشت ماه فرصت داده تا بعد از برگزاری مجمع به پرداخت سود سهامداران خود اقدام کنند.
سود ناچیز نمی‌ارزد
یکی از مهم‌ترین مواردی که برای شرکتهای بورسی وسوسه‌برانگیز است تا هرگز به سراغ سجام نرود، این است که بسیاری از سهامداران خرد که سهام کمی از یک شرکت دارند، حاضر نیستند به خاطر اندک‌بودن سود خود به سراغ شرکت و بانک‌ها رفته و هزینه رفت‌وآمد را متقبل شوند، تا سود ناچیز خود را دریافت کنند، در نتیجه هرگز به سراغ سود سهامی خود نرفته و این پول در حساب شرکت‌ها رسوب می‌کند
ناآگاهی سهامداران
علاوه بر این برخی سهامداران خرد به‌دلیل عدم آشنایی با وضعیت بازار سرمایه هرگز به سراغ سود سهام خود نرفته و این سود را دریافت نمی‌کنند و ممکن است طی چند سال میلیاردها تومان نقدینگی نزد شرکت‌ها باقی بماند اما اگر سود سهامداران از طریق سجام پرداخت شود، سهامدار به‌صورت اتوماتیک سود خود را در زمان پرداخت سود دریافت کرده و متحمل دردسرهای مراجعه حضوری نمیشود
تعامل با بانک‌ها
البته برخی کارشناسان معتقدند که برخی از شرکت‌ها به‌طور سنتی مایل هستند به‌دلیل تعامل با بانک‌ها، فعالیت خود را از طریق بانک‌ها دنبال کرده و مشتریان را به بانک‌ها بکشانند تا تعاملی با بانک‌ها نیز داشته باشند.
فرار از کارمزد
اما به گفته کارشناسان نکته مهم‌تری که به عدم تمایل شرکتهای بورسی به فعالیت در سجام برمی‌گردد، این است که شرکت‌ها باید برای پرداخت سود به سمات کارمزد پرداخت کنند. راه پرداخت این مسئله را از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه یا «سمات» پیگیری کرده و مشخص شده که جهت پرداخت، دریافت و برداشت سود برای هر سهامدار، در مجموع تنها ۲۵۰ تومان کارمزد کسر می‌شود که از حساب شرکت برداشته می‌شود.
اگرچه براساس وعده محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، تمامی شرکتهای بورسی تا پایان ۶ ماهه اول سال باید سود خود را از طریق سجام پرداخت کنند، اما براساس آمار انتشار یافته تا کنون کمتر از ۵۰ درصد شرکت ها این امکان را فراهم کرده و به اصطلاح سجامی شده اند.
اما راه حل چیست؟
سجام با هدف افزایش شفافیت و مبارزه با رانت و پولشویی در بازار سرمایه راه‌اندازی شد اما براساس آمار ارائه شده، بعد از گذشت نزدیک به ۴ سال از فعالیت خود در هدفی فرعی مبنی بر الزام پرداخت سود شرکت ها از طریق سجام ناکام مانده است. به نظر میرسد نافرمانی شرکت ها از پرداخت سود از این طریق باید با جریمه هایی همراه شود که بتواند مزایای عدم پرداخت سجامی را کمرنگ کند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان نبود جریمه یا همتراز نبودن آن با مزیت های نافرمانی همسان نبوده و به این دلیل هنوز درصد بالایی از شرکت ها به پرداخت سود از طریق سجام تن نمیدهند. برخی اعتقاد دارند با الزام این مهم از طریق قانون و ورود مجلس به این مهم میتوان شرکت ها را به این مهم مجبور کرد. اما برخی دیگر هم اعتقاد دارند سازمان بورس به جای جریمه می‌تواند از ابزارهای دیگری برای مکلف کردن شرکت‌ها استفاده کند. سازمان بورس از طریق ابزارهایی توانایی کنترل شرکت‌ها را در اختیار داشته و قطعا باید در این موضوع وارد شود چرا که پول بزرگی در شرکت‌ها بلاتکلیف می‌ماند و بعد از گذشت زمانی سهامدار حقیقی فراموش می‌کند که این وجه در حساب شرکت باقی مانده، لذا شرکت‌ها بعد از گذشتن زمان مشخصی دیگر تعهدی به پرداخت ندارند.
نظر شما