به گزارش بیدار بورس، چندی پیش انتشار خبری در فضای رسانه مبنی بر در دستور کار قرار گرفتن بازسازی، ارتقا و مدرن کردن نیروگاه بخاری رامین با استفاده از بخشی از تسهیلات ۵ میلیارد یورویی دولت  فدراسیون روسیه افکار عمومی را حساس کرد.

نیروگاه رامین بزرگترین مجموعه نیروگاه بخاری کشور به حساب می‌آید که بخش اعظمی از تولید انرژی استان خوزستان را به عهده دارد، مراجعه به تاریخچه این نیروگاه بیانگر آن است که قرارداد احداث فاز یک این نیروگاه در سال ۱۳۵۳ بین توانیر و شرکت تکنوپروم اکسپورت اتحاد جماهیر شوروی سابق بسته شد. این قرار داد شامل ۲ واحد تولید برق به قدرت ۳۱۵ مگاوات مدل K-۳۰۰-۲۴۰-۲ بود.

بر همین اساس پس از انقلاب تعداد ۲ واحد تولید برق به ۶ واحد ارتقا یافت. عمده تجهیزات این واحد نیروگاهی در حال حاضر در مرحله پیری بوده و به پایان عمر خود نزدیک شده و در حال حاضر بازسازی آن در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد.

البته شیوه تامین مالی پروژه مدرنیزاسیون این نیروگاه از محل وام دولت روسیه و همچنین هزینه تمام شده این پروژه انتقاداتی را با خود به همراه داشته است. بر این اساس به منظور پاسخ گرفتن نسبت به انتقادات طرح شده به سراغ علیرضا نصراللهی، مجری طرح نیروگاه‌های سیکل ترکیبی شرکت برق حرارتی رفتیم تا با وی به گفت‌وگو بنشینم.

مشروح این گفتگو به شرح ذیل است:

۴۰ درصد انرژی استان خوزستان توسط نیروگاه رامین تامین می‌شود

بر اساس اطلاعات رسیده به ما قرار است، دومین پروژه نیروگاهی در قالب نوسازی نیروگاه رامین اهواز با استفاده از سازوکار تامین مالی وام دولتی روسیه در دستور کار وزارت نیرو قرار بگیرد، ممکن است‌ آخرین جزئیات این پروژه را مطرح کنید؟

نصراللهی: همانطور که استحضار دارید، نیروگاه رامین بزرگترین نیروگاه حرارتی بخار کشور به حساب می‌آید که هم اکنون با ظرفیت نامی حدود ۱۸۵۰ مگاوات در کیلومتر ۲۵ جاده اهواز مسجد سلیمان واقع شده است. آغاز بهره‌برداری از ۲ واحد اولیه این نیروگاه به پیش از انقلاب اسلامی باز می‌گردد اما واحدهای شماره ۳، ۴، ۵ و ۶ بعد از انقلاب احداث شده که روند ارتقای ظرفیت تا دهه ۷۰ ادامه داشته است.

تولید این نیروگاه برای شبکه برق کشور بسیار راهبردی است زیرا بیشتر از ۴۰ درصد انرژی استان خوزستان در این نیروگاه تولید و برای توزیع به مشترکان روانه شبکه برق می‌شود. این نیروگاه توانایی فعالیت با انواع سوخت‌های فسیلی از جمله گاز طبیعی و سوخت مایع را داراست و تقریبا کل سال در مدار تولید قرار گرفته و مبنای شبکه برق جنوب غرب کشور بر فعالیت نیروگاه رامین سوار شده است. بنابراین نقش بسیار قابل توجهی در تامین انرژی بخش مهمی از کشور دارد.

لازم به ذکر است که بگوییم، این نیروگاه در طول ۸ سال جنگ تحمیلی بارها مورد اصابت موشک‌های دشمن قرار گرفته بود که‌ توسط توانمندی داخل کشور به کمک شرکت‌های سازنده روسی نیروگاه بازسازی شده است.

حساسیت قابل توجه این نیروگاه در کنار عمر نسبت بالای واحدهای تولیدکننده برق سبب شده تا نیروگاه رامین در معرض فرسودگی و پیری قرار بگیرد و همین مسئله سبب شد تا وزارت نیرو و مجموعه برق حرارتی مدرنیزاسیون و نوسازی این واحد نیروگاهی را در دستور کار خود قرار دهند.

 در حال حاضر بازده این نیروگاه چند درصد برآورد می‌شود؟

نصراللهی: در حال حاضر بازده این نیروگاه حدود  ۳۵ الی ۳۶ درصد است اما نکته قابل توجه‌تر مصرف آب واحدهای این نیروگاه است.

بازسازی و ارتقای نیروگاه رامین اهواز روی میز وزارت نیرو

یعنی نیروگاه از برج تر بهره‌می‌برد؟

نصراللهی: بله برج خنک‌کننده نیروگاه رامین، برج تر است. بر این اساس بازدهی نیروگاه از روز اول فعالیت معادل ۴۴ درصد برآورد شده است و هم اکنون به ۳۵ الی ۳۶ درصد است.

بر همین اساس در سال ۱۳۹۶، اولین پروژه‌ای که برای مدرنیزاسیون و نوسازی در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت، پروژه نیروگاه رامین بود که در آن موقع با یک شرکت روسی صحبت کردیم اما پس از آن با توجه به اینکه شرکت پاور ماشینز روسیه به عنوان سازنده تجیهزات اصلی این نیروگاه نظیر توربین و ژنراتور،  بویلر و سیستم کنترل  بود، با این شرکت وارد گفت‌وگو شدیم که در نهایت این گفت‌وگو منتهی به انعقاد قرارداد شد.

بر مبنای این قرارداد بنا شد، بازسازی، ارتقا و مدرن کردن تجهیزات نیروگاه رامین مورد تاکید قرار بگیرد. به عبارت دیگر قصد ما این بود که نیروگاه را به توان نامی اولیه خودش نزدیک کنیم و به دنبال آن علاوه بر مهیا کردن شرایط کاهش مصرف آب، زمینه افزایش ظرفیت و بازدهی نیروگاه نیز در دستور کار قرار گیرد.

ممکن است، بفرمایید مطابق قرارداد بازسازی، ارتقا و مدرن‌ کردن نیروگاه رامین، پارامترهای تولید و بهره‌برداری این نیروگاه به صورت کمی چه تغییری می‌کند؟

نصراللهی: به صورت کمی، هر یک از واحدهای ۶ گانه تولید برق نیروگاه رامین پس از تکمیل بازسازی علاوه بر بازگشت به نقطه طراحی می‌تواند ۳۰ مگاوات بیشتر برق تولید کند. به عبارت دیگر، تکمیل بازسازی، ارتقا و مدرن‌کردن تجهیزات زمینه افزایش ۱۸۰ مگاواتی توان اسمی نیروگاه را به همراه خواهد داشت.

علاوه بر این، توربین‌ها تعویض می‌شود و ژنراتورها به طور کامل بازسازی می‌شود. قابلیت اطمینان این نیروگاه از ۶۵ درصد در حال حاضر پس از انجام این عملیات به بالای ۹۰ درصد می‌رسد که کیفیت بهره‌برداری را افزایش می‌دهد. در حال حاضر میزان آب برداشت شده توسط این نیروگاه از رودخانه کارون حدود ۶۰۰۰ مترمکعب در ساعت در بار نامی است که پس از عملیات بازسازی با هم زمان با ارتقا توان شاهد کاهش ۳۰ درصدی مصرف آب نیز خواهیم بود.

افزایش ۲۵ ساله عمر مفید نیروگاه ۲۰۰۰ مگاواتی رامین با استفاده از تسهیلات دولت روسیه

 این عملیات چه تاثیری بر عمر مفید این نیروگاه دارد؟

نصراللهی: بر اساس قرارداد و همچنین مذاکرات انجام شده با پیمانکار روسی، طول عمر این نیروگاه پس از تکمیل عملیات مذکور با افزایش ۲۵ سال مواجه خواهد شد،  ما می‌توانستیم، این نیروگاه را در حال حاضر به دلیل مسائل فرسودگی که دارد از مدار بهره‌برداری خارج کنیم اما باید یک نیروگاه ۱۸۵۰ مگاواتی دیگر را جایگزین آن می‌کردیم که به حدود ۲ میلیارد یورو سرمایه نیاز داشت اما در حال حاضر با یک سرمایه بسیار کمتر این نیروگاه برای ۲۵ سال دیگر با شرایط نامی اولیه توانایی فعالیت خواهد داشت.

 برآورد هزینه این پروژه چه اندازه ‌است و به چه نحوی تامین می‌شود؟

نصراللهی: نکته مهم پروژه این جاست که این پروژه با پیمانکاری سازنده اصلی نیروگاه با استفاده از وام دولتی روسیه انجام می‌شود. در این راستا برآورد اولیه از پروژه بالغ بر ۳۵۰  میلیون یورو است که قرار است ۸۵ درصد از این مبلغ از محل وام ۵ میلیارد یورویی دولت روسیه به ایران تامین مالی شود و ۱۵ درصد دیگر نیز در قالب پیش‌پرداخت توسط طرف ایرانی تامین شود. به عبارت دیگر رقمی نزدیک به ۳۰۰ میلیون یورو از این پروژه از محل وام دولتی روسیه و مابقی از سمت ایران تامین مالی خواهد شد. البته هزینه‌های دیگر از جمله هزینه نیروی انسانی و هزینه قطعات دیگری که در تعهد پیمانکار روسی نیست  نیز وجود دارد.

این پروژه همزمان با توقف فعالیت نیروگاه عملیاتی می‌شود یا اینکه نیروگاه رامین در حین فعالیت بازسازی، ارتقا و مدرن می‌شود؟

نصراللهی: وزارت نیرو برای اینکه از تداوم سهم نیروگاه در تامین انرژی استان خوزستان اطمینان خاطر پیدا کند از سال ۱۳۹۷ پروژه نیروگاه ۹۰۰ مگاواتی سیکل ترکیبی کلاس اف در مجاورت نیروگاه رامین را کلید زد. بر اساس برنامه زمان‌بندی مشخص شده زمانی که نیروگاه سیکل ترکیبی مذکور در مدار تولید برق قرار گیرد، فاز تجهیز کارگاه و تامین تجهیزات پروژه بازسازی نیروگاه رامین تکمیل شده است و بر این مبنا واحدهای این نیروگاه به مرور برای ارتقا از مدار خارج شده و پروژه بدون مشکل در تامین برق خوزستان به پیش می‌رود.

بررسی یک ابهام؛ آیا بازسازی نیروگاه رامین برای کشور گران تمام می‌شود؟

 در حال حاضر انتقادات بسیاری در فضای تخصصی پیرامون پروژه ارتقا نیروگاه رامین اهواز با استفاده از پوشش ۸۵ درصدی تامین مالی از محل وام دولت روسیه مطرح است، اولین انتقاد پیرامون آن است که با هزینه ۳۵۰ میلیون یورویی انجام شده در پروژه بازسازی نیروگاه رامین، می‌توان یک نیروگاه سیکل ترکیبی ۱۰۰۰ مگاواتی کلاس اف تولید داخل را به مدار آورد. بر این اساس چرا این پروژه با این هزینه در دستور کار قرار گرفته است؟

نصراللهی: ضمن احترام برای همه منتقدان این قرارداد باید عرض کنم، انتقاد مطرح شده در قالب نگاه غیر کارشناسی عنوان می‌شود. قیمت نیروگاه سیکل ترکیبی از نیروگاه بخار کمتر است زیرا عمر نیروگاه بخار بسیار بیشتر از نیروگاه سیکل ترکیبی است و از آن سمت بازدهی نیروگاه سیکل ترکیبی هم از نیروگاه بخار بیشتر است. با توجه به این توضیح وزارت نیرو تنها بر اساس مطالعات دقیق مهندسی اقدام به تعیین نوع و ساخت نیروگاه می‌کند و هیچ جبهه‌ گیری  در استفاده از هر نوع نیروگاه ندارد، همانطور که در حال حاضر کنار نیروگاه رامین یک نیروگاه سیکل ترکیبی با استفاده از پتانسیل تولید داخل در حال ساخت است.

نکته‌ای که در این بحث وجود دارد این است که نیروگاه رامین نیروگاهی با عمر بیشتر از ۴۰ سال است و ما می‌توانیم با شرایط راندمانی پایین، مصرف آب زیاد و قابلیت اطمینان کم از آن بهره‌برداری کنیم یا آن را به طور کلی از مدار خارج کنیم. در این شرایط وزارت نیرو به جای ۲ گزینه پیشرو قصد دارد یک نیروگاه ۱۸۵۰ مگاواتی را با افزایش توان اسمی ۱۸۰ مگاوات تقویت کرده و تنها با صرف ۳۵۰ میلیون یورو یک نیروگاه ۲۰۳۰ مگاواتی با عمر ۲۵ سال داشته باشد.

در حقیقت مدرن کردن یک نیروگاه فرسوده هنر این پروژه است. من عرض کردم خدمت شما که برای احداث یک نیروگاه مشابه نیروگاه رامین نیاز به صرف هزینه ۲ میلیارد یورویی داریم اما با صرف هزینه ۳۵۰ میلیون یورو این نیروگاه را به شرایط اولیه ساخت باز می‌گردانیم. در حقیقت هزینه ۳۵۰ میلیون یورو برای ۱۸۰ مگاوات نیست، برای یک نیروگاه ۲۰۳۰ مگاواتی با عمر ۲۵ و سال و فناوری روز است.

دولت‌های خارجی هیچ نقشی در طراحی و مکان‌یابی پروژه‌های نیروگاهی ایران ندارند

یکی دیگر از انتقادات مطرح شده پیرامون این پروژه حول محور تاثیر کشور روسیه بر پروژه‌هایی است که از محل وام دولتی این کشور تامین مالی می‌شود. منتقدان در این حوزه اعتقاد دارند، این پروژه‌ها بر اساس شرایط طرف خارجی تعیین می‌شود و وزارت نیرو به صورت تابع عمل می‌کند. نظر شما پیرامون این نقد مطرح شده چیست؟

نصراللهی: در حال حاضر بلوغ مجموعه برق حرارتی در وزارت نیرو خیلی فراتر از آن است که یک شرکت پیمانکار خارجی در روند پروژه‌های داخل کشور دخالت داشته باشد. در حال حاضر مسیر انتخاب نوع و میزان توان هر نیروگاه در کشور بسیار شفاف است. کشور ما هم اکنون واحدهای نیروگاهی بزرگ و کوچکی دارد که در سراسر کشور برق تولید می‌کنند و تمامی این واحدهای نیروگاهی بر اساس مطالعات مهندسی مکان‌یابی و احداث شده‌اند.

بر همین اساس توزیع هر واحد نیروگاهی اعم از نیروگاهی گازی، بخاری، تجدیدپذیر و سایر واحدها به نحوی در سراسر کشور پراکنده شده‌اند که پایداری شبکه را تضمین کنند. بر همین اساس پیش از اینکه اساسا مسئله شرایط ساخت و تامین مالی مطرح شود، نیاز کشور بر اساس مطالعات مهندسی برای ما مشخص می‌کند، چه نوع نیروگاهی با چه توان اسمی در کدام منطقه کشور نیاز داریم و شرکت پیمانکار به هیچ عنوان در روند مشخص کردن پارامترهای نیروگاه و  مکان‌یابی هیچ دخالتی ندارد.

پس از تعیین نوع، توان اسمی و سایر پارامترهای نیروگاه به همراه مکان‌یابی پروژه در مسیر شفاف بر مبنای مطالعات مهندسی و اسناد بالادستی مسیر دوم برای انتخاب پیمانکار با در نظر گرفتن توانمندی فنی و ارزیابی اقتصادی در دستور کار قرار خواهد گرفت که مسیر مجزایی است.

اینکه ما از سازوکار تامین مالی وام دولت روسیه و استفاده از پیمانکار این کشور در پروژه مدرن کردن نیروگاه رامین استفاده می‌کینم، تنها به دلیل این است که در مسیر تامین مالی بهترین ارزیابی اقتصادی با استفاده از سازوکار برای کشور اتفاق افتاده و منافع ملی در بهترین حالت تامین می‌شود.  بنابراین اساسا ۲ مسیر مجزا داریم و این حرف که دولت خارجی در تعیین پروژه تاثیرگذار است با توجه به توضیحات انجام شده ادعای درستی  نیست.

آخرین جزئیات تامین مالی پروژه بازسازی نیروگاه رامین

با توجه به مسیری که توضیح دادید، در حال حاضر پروژه بازسازی، ارتقا و مدرن‌ کردن نیروگاه رامین در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

نصراللهی: در حال حاضر اسناد فنی تکمیل شده است، قرارداد با شرکت پاور ماشینز روسیه نهایی و بسته شده و مجوز شورای اقتصاد برای سهم ساخت داخل به اتمام رسیده است. در حال حاضر مسئله روی میز ما مهیا کردن شرایط برای تامین مالی پروژه از محل وام روسیه است که این مسئله منوط به درخواست رسمی دولت سیزدهم شد، درخواست رسمی از قرار اطلاع بنده در حال صادر شدن است. همچنین مذاکرات با بانک عامل نیز نهایی شده است.

 به نظر شما باز شدن اعتبارات اسنادی (LC) و شروع پرداخت از طرف روسیه چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
نصراللهی: می‌توانیم امیدوار باشیم، اجرایی شدن پروژه و شروع فرآیند تامین مالی تا نیمه سال ۱۴۰۱ نهایی شود.