*این بودجه، بودجه دولت نیست

کمیسیون تلفیق به قدری در اعداد بودجه دست برده که این بودجه دیگر، بودجه دولت نیست بلکه بودجه کمیسیون تلفیق است. با این حال کمیسیون تلفیق بودجه مجلس شورای اسلامی در لایحه پیشنهادی بودجه ۱۴۰۱ چند تغییر اساسی اعمال کرده است که تبعات قابل توجهی برای دولت و اقتصاد کشور در سال آینده خواهد داشت. زیرا تمام برنامه‌های دولت در زمینه مالیات، هرینه‌ها و بودجه عمرانی را بر هم می زند.  فعالان این حوزه اعتقاد دارند که اگر دولت بر حذف ارز ترجیحی اصرار بورزد حتی اگر مجلس به نظر کمیسیون تلفیق رای مثبت بدهد اما شورای نگهبان آن را تایید نخواهد کرد. علت این مساله آن است که طبق سوابق قبلی تغییرات با اهمیت در بودجه که مورد تایید نهایی دولت نبوده نهایتا توسط شورای نگهبان برگشت داده شده است.

*غش کردن بودجه به سمت بورس

قوانین بودجه‌ای در خصوص بودجه به نفع بازار سرمایه است. اولا بازارهای موازی را هدف قرار داده است، ثانیا نرخ مالیات را به ۲۰درصد کاهش داده و ثالثا سود انتقال یافته به حساب سرمایه را از شمول مالیات معاف کرده است ازاین حیث شرکت‌هایی که اجبار هلدینگ بالاسر به تقسیم سود بالا نداشته باشند، ازاین معافیت با اهمیت استفاده خواهند برد. هنوز مشخص نیست که معافیت مواد خام و نیمه خام با چه ترتیبی در سال ۱۴۰۱ لحاظ شود.

*مالیات‌هایی به نفع بورس

مشمول مالیات قرار گرفتن سپرده‌های بانکی اشخاص حقوقی نیز در نوع خود جالب است. فعالان این حوزه اعتقاد دارند که تاثیر این موضوع پیچیده‌تر و بااهمیت‌تر ازآن چیزی است که به نظر می‌رسد. این بسیار مهم است که صندوق‌های درآمد ثابت نیز در کنار بیمه‌مرکزی و بیمه‌های تجاری معاف از مالیات باقی بماند چون چرخش منابع از بانک به سمت صندوق‌ها را ایجاد می‌کند، با این حال صندوق‌ها اجبار سرمایه‌گذاری در سهام دارند و این مساله نیز یک جریان ورود پول به سهام را ایجاد می‌کند؛ البته در سناریوهایی نیز می‌تواند خود این اقدام منجر به افزایش نرخ بهره و رشد تقاضا سپرده‌گیری از سمت بانک‌ها شود.

تغییرات جذاب کمسیون تلفیق

*سهم ۲۰درصدی به صندوق توسعه ملی برسد

 کمیسیون تلفیق با اعلام اینکه دولت مجوز از رهبر معظم انقلاب ندارد، از یک طرف سهم صندوق توسعه ملی را از ۲۰ درصد به ۴۰ درصد افزایش داده است. بدین ترتیب سهم ۲۰ درصدی که قرار بود در سال آینده جزو منابع درآمدی دولت محسوب شود به حساب صندوق توسعه ملی خواهد رفت.

*جلوگیری از حذف ارز ترجیحی

علاوه بر این کمیسیون تلفیق ۹ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی را نیز با نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای کالاهای اساسی در سال آینده در نظر گرفته است. این درحالی است که دولت در لایحه بودجه سال آینده ارز ترجیحی را حذف و نرخ تسعیر ارز را حدود ۲۳ هزار تومان تعیین کرده بود. این اقدام کمیسیون تلفیق به منزله کاهش ۱۶۹ هزار میلیارد تومانی درآمد دولت از این محل خواهد شد.

بدین ترتیب افزایش ۲۰ درصدی سهم صندوق توسعه ملی و اختصاص ۹ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی برای خرید کالاهای اساسی بیش از ۳۰۰ هزار میلیارد تومان از درآمدهای برآورد شده دولت را کاهش داده و کسری بودجه دولت تا این نقطه را ۳۰۰ هزار میلیارد تومان میکند. البته پیش از این پورابراهیمی میزان کسری بودجه را ۵۰۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده بود، با این اوصاف میتوان گفت بودجه‌ای که این روزها در مجلس بررسی میشود همتراز نیست.

*هیچکس پیشنهاد افزایش درآمدهای نفتی را گردن نگرفت

با کاهش ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی درآمد دولت، باید منابع دیگری برای تامین بودجه در نظر بگیرد. از این رو کمیسیون تلفیق حجم صادرات نفت و میزان درآمدهای نفتی برآورد شده در لایحه بودجه را افزایش داده است. به نظر میرسد روند مذاکرات و پیشبینی رفع تحریم ها در این تصمیمات موثر بوده است.

نکته جالب این است که خاندوزی این تصمیم را وابستگی بیشتر به نفت دانست و محکوم کرد اما رئیس کمیسیون تلفیق پیشنهاد افزایش صادرات نفت  به ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه را نظر خود دولت اعلام کرد.

*فشار مالیات بیشتر شود؟

موضوع دیگر به افزایش درآمدهای مالیاتی توسط کمیسیون تلفیق باز می‌گردد. در حالیکه دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۱ بیش از ۶۰ درصد به درآمدهای مالیاتی افزوده بود، کمیسیون تلفیق به این عدد اضافه کرد.

خاندوزی: افزایش ۲۰ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی روی لایحه‌ای که خودش بیشترین میزان درآمد احتمالی را لحاظ کرده بود، یعنی ۲۰ همت درآمد غیرقابل اتکا.

حاجی بابایی: ما ۶۴۴ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی داریم که حتی ۱ ریال افزایش ندادیم بلکه کاهشی هم بود به عنوان نمونه در استان چهار محال و بختیاری ۱۶۸ درصد افزایش مالیات داریم که باید در این استان جابجایی انجام شود بنابراین هیچ افزایشی در مالیات‌ها نداریم.

*افزایش ۶۰درصدی حقوق توسط مجلس

دولت در لایحه بودجه کف حقوق در سال آینده را چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اعلام کرده بود که دریافتی حدود سه میلیون و هشتصد هزار تومان می‌شد، ولی مجلس دریافتی را به پنج میلیون تومان برای شاغل و بازنشسته کارکنان دولت رساند، البته پنج میلیون و ۶۰۰ هزار تومان برای شاغلان و پنج میلیون تومان برای بازنشستگان.

*حقوق تا ۵ میلیون تومان، معاف از مالیات است

دولت در لایحه بودجه سال آینده مقرر کرده بود تا چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان مالیات پرداخت نکنند، ولی مجلس تا پنج میلیون تومان حقوق ار معاف از مالیات کرد همچنین دولت اعلام کرده بود تا ۱۰ میلیون حقوق، ۱۰ درصد مالیات دریافت شود که مجلس این ۱۰ درصد را تا ۱۵ میلیون تومان حقوق در نظر گرفت یعنی فردی که ۱۵ میلیون تومان حقوق می‌گیرد حدود ۶/۵ درصد مالیات می‌دهد، همچنین از حقوق ۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان ۱۵ درصد مالیات و بین ۲۵ میلیون تومان و ۷ برابر کف حقوق هم ۲۰ درصد مالیات دریافت می‌شود.

*دلار در لایحه بودجه سال آینده تک نرخی است

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی: در لایحه بودجه سال آینده دلار تک نرخی ETS داریم، برای اینکه ارز ترجیحی مردم دچار مشکل نشود ۱۸ هزار و ۸۰۰ تومان ما به التفاوت ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی را به دولت پول می‌دهیم.

*فروش سهام شرکت‌های دولتی

الزام به فروش ۱۳۰ هزار میلیارد تومان سهام شرکت‌های دولتی برای تامین منابع صندوق‌های بازنشستگی و افزایش حدود هزار هزار میلیارد تومان بر تسهیلات تکلیفی بانک‌های دولتی نیز دو تصمیم دیگر کمیسیون تلفیق است که با واکنش تند وزیر اقتصاد همراه شده است.