به گزارش بیداربورس، طرح فهام (طرح ملی فراسامانه هوشمند اندازه‌گیری و مدیریت انرژی) از سال ۱۳۸۹ با اخذ مجوز از شورای اقتصاد و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به عنوان طرح ملی تعریف شد، در ابتدا مباحث اولیه برای ۲۰ میلیون مشترک صورت گرفت تا کنتورهای برق آن‌ها هوشمند شود، اما با محدودیت منابع شورای اقتصاد و سازمان مدیریت اعلام کردند که این طرح در فاز نخست با تعویض یک میلیون کنتور و هوشمند شدن آن‌ها کار آغاز شود.

نگرانی از نبود زیرساخت‌ها، بحث بومی شدن و عدم تجربه باعث شد در فاز نخست تعویض یک میلیون کنتور مطرح شود. با این وجود، قرار بود این طرح در سال ۱۳۹۳ به پایان برسد و این یک میلیون کنتور تعویض شود، اما محدودیت منابع مالی باعث شد تنها ۳۰۰ هزار کنتور هوشمند نصب شود.

اکنون نیز بعد از گذشت هشت سال این طرح پیشرفت چندانی نداشته و آنطور که مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق گفته است تمام بخش‌های اداری، صنعتی، عمومی و کشاورزی کشور با مصرف ۳۰ کیلوولت آمپر به بالا که حدود ۷۰۰ هزار کنتور برآورد می‌شود هم‌اکنون به کنتورهای هوشمند برق، مجهز و رویت‌پذیر شده‌اند.

وی با بیان اینکه ۳۰۰ هزار  کنتور هوشمند در بخش خانگی و تجاری نصب شده است، اظهار کرد: این بخش‌ها حدود ۵۰ درصد مصرف برق کشور را به خود اختصاص می دهند، بیش از ۳۰ میلیون دستگاه کنتور برق نیز در بخش خانگی و تجاری کشور داریم که ۶۰ درصد آن‌ها کنتورهای دیجیتال و مابقی مکانیکی هستند و در مجموع حدود ۳۰۰ هزار کنتور هوشمند در بخش خانگی و تجاری نصب شده‌ است.

به گفته سخنگوی صنعت برق با احتساب بخش خانگی و تجاری هم اکنون یک میلیون دستگاه کنتور برق هوشمند در کشور نصب شده است.

قانونی جدید روی کار آمد

گذر زمان و آمار رقام موجود در این بخش گویای این مساله است که این طرح به هدف تعیین شده خود دست نیافته است که علت آن نیز نبود منابع مالی عنوان می‌شود، امروز اما نمایندگان مجلس شورای اسلامی وزارت نیرو را مکلف به هوشمندسازی کنتورهای برق با اولویت مشترکینی که بیش از دوبرابر الگوی مصرف از برق استفاده دارند، کردند.

بر اساس ماده ۲۰ این طرح؛ وزارت نیرو مکلف است از طریق شرکت مادر تخصصی توانیر و شرکت های ذی ربط با نصب تجهیزات هوشمند ساخت داخل از جمله شمارشگرهای(کنتورهای) هوشمند و با رعایت ملاحظات پدافندی و رایانیکی (سایبری) در بستر تبادل داده امن اقدام به هوشمندسازی شبکه توزیع، رویت پذیری و کنترل پذیری با اولویت پست‌های توزیع، مشترکین پرمصرف با مصرف بیش از دو برابر الگوی مصرف و سپس سایر مشترکین کند. منابع لازم برای اجرای این ماده از محل منابع موضوع مواد ۳ و ۶ این قانون تامین می شود.

تامین منابع مالی تنها راه‌چاره

هادی مدقق- مدیر کل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین شرکت توانیر - درباره آخرین جزئیات اجرای این طرح به ایسنا گفت: این طرح در قانون بودجه ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ مطرح شد اما علت اینکه تاکنون اجرایی نشده این بود که با بن بست مالی مواجه بوده است.

وی افزود: منابع این طرح در قانون ۱۴۰۰ اینگونه دیده شد که هزینه‌ها از مشترکان اخذ شود اما قرار شد در سال ۱۴۰۱ این مساله تغییر یابد. اکنون قرار شده است که در قالب یک قانون دائمی حمایت از صنعت برق این مساله اجرا و منابع آن نیز دیده شود.

مدیر کل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین شرکت توانیر با بیان اینکه با تعیین منابع قطعا سرعت کار افزایش پیدا می‌کند، گفت: در حال حاضر بیش از ۷۰۰ هزار مشترک دیماندی را مجهز کرده‌ایم و بیش از ۵۰ درصد بار را پایش می‌کنیم و نتیجه این مساله نیز مدیریت بیش از ۵۰۰۰ مگاوات برق بوده است.

مدقق افزود: از این طریق توانسته‌ایم تا به بخش عمده‌ای از ناترازی‌ها پاسخ دهیم و مدیریت را در بخش‌های صنعت، کشاورزی، ادارات و مشترکان بزرگ تجاری مدیریت کنیم.

وی با اشاره به اقدامات و برنامه‌های در نظر گرفته شده برای تجهیز مشترکان پرمصرف خانگی، گفت: اگر منابع تامین شود، می‌توانیم این طرح را به طور کامل اجرا کنیم؛ بر اساس اولویت پیش می رویم و هرچه منابع بیشتر باشد با سرعت بیشتری طرح را پیش خواهیم برد.

مدیر کل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین شرکت توانیر با بیان اینکه اکنون قرار شده طرح را از محل افزایش قیمتی که برای صنایع انرژی‌بر لحاظ و مقرر شده است قیمت تمام شده از این مشترکان اخذ شود، اجرایی کنیم، گفت: همچنین از طریق افزایش تعرفه مشترکان خانگی پرمصرف نیز منابع اجرای این طرح تامین خواهد شد.

مشترکان با جایگزینی کنتورهای هوشمند می‌توانند ساعت به ساعت و دقیقه به دقیقه، میزان مصرف خود را بررسی و از آن اطلاع پیدا کنند. بنابراین با نصب کنتورهای هوشمند به‌راحتی می‌توان به مدیریت بار شبکه اقدام کرد.