به گزارش بیدار بورس، در کشوری مانند ایران که دارای نظام چند نرخی است، ارزهای مختلف با قیمت‌های متفاوتی وجود دارد.  در بازار چهار دسته ارز مهم وجود دارد که شامل ارز آزاد، ارز صرافی، ارز نیمایی و ارز مبادله‌ای (که نوعی ارز دولتی است) می‌شود.

 ارز دولتی و ارز نیمایی دو نوع از ارزهای هستند که به منظور واردات کالاهای اساسی به کشور قانون‌گذاری شده‌اند اما طریقه دریافت و کالاهایی که به هر کدام از آنها تعلق میگیرد متفاوت است.

** ارز مبادله‌ای چیست؟

ارز مبادله‌ای ارزی است که از طرف دولت و در مکانی به نام مرکز مبادلات ارزی ارائه می‌شود؛ این ارز برای واردات تمام گروه‌های کالایی و از تمامی کشورها کاربرد ندارد و صرفا برخی از کشورها را شامل می‌شود؛ قیمت آن نیز تنها توسط دولت (بانک مرکزی) تعیین می‌شود؛ همچنین تهیه ارز مبادله‌ای بسیار  دشوار بوده زیرا به افراد عادی تعلق نمی‌گیرد. بلکه فرد مورد نظر باید از وارد کنندگان و فعالان اقتصادی باشد.

لازم به ذکر است که بعد از دریافت ارز مبادله‌ای فقط قادر به وارد کردن کالاهای خاصی هستید؛ هر چه توان و قدرت کشور در تولید این کالاها بیشتر شود قطعا لیست این گروه کالایی نیز محدودتر خواهد شد.

نکته: ارز مبادله‌ای نقد و به صورت ال سی عرضه می‌شوند و دریافت ارز مبادله‌ای زمانی رخ می‌دهد که سفارش کالا در وزارت بازرگانی ثبت شود.

** محاسبه ارز مبادله‌ای

بانک مرکزی، سبدی از ارزهای معامله شده در انواع صرافی‌های مجاز در کشور را لحاظ می‌کند و بعد از بدست آمدن نرخ اولیه و کسر کارمزد، دو درصد از این نرخ را کاهش می‌دهد و نرخ ارزهای مبادله‌ای بدست می‌آید.

** چه کالاهای مجوز واردات با ارز مبادله‌ای دارند؟

کالاها برای واردات، توسط دولت به ده گروه کالایی تقسیم می‌شوند. از این ده گروه، گروه دهم گروه کالاهای لوکس است که ارز مبادله‌ای به آن‌ها تخصی نمی‌یابد. حقوق و عوارض گمرکی کالاهای اولویت دهم یا همان کالاهای لوکس دو برابر دیگر کالاها است. کالاهای ۹ گروه دیگر مشمول دریافت ارز مبادله‌ای می‌شوند. البته با توجه به توان و ظرفیت تولید داخلی کالاهای گروه های مشمول ارز مبادله‌ای به تدریج کمتر می‌شوند.

** تفاوت ارز نیمایی و مبادله‌ای

عمده تفاوت این دو ارز در نوع عرضه آنها است، برای تعیین ارز نیمایی واردکنندگان زمانی که درخواست تامین ارز برای واردات کالا را در سامانه تجارت ثبت نمایند. این درخواست به سامانه نیما ارسال می‌شود و صرافی‌ها و صادرکنندگان قیمت پیشنهادی خود را به واردکنندگان می دهند اما ارز دولتی تنها از طریق بانک مرکزی و بطور روزانه قیمت آن به سایر بانک‌ها اعلام می‌شود. ارز نیمایی از ارز دولتی (مبادله‌ای) گرانتر است ولی کمتر از قیمت آزاد ارز است و واردکنندگان تمایل زیادی برای استفاده از این ارز دارند به همین جهت ارز نیمایی نیز فقط به کالاهای بخصوص تعلق دارد.