به گزارش بیداربورس میزان فروش ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما از ابتدای سال تا اواخر تیرماه به بیش از ١٣/۵ میلیارد دلار افزایش یافته که این رقم در مقایسه با دوره مشابه سال قبل بیش از ٨٢ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

*دلار نیمایی چیست؟

ارز نیمایی در واقع ارزی است که در سامانه‌ای به نام نیما معامله می‌شود. در سامانه نیما صادرکنندگان و واردکنندگان به صورت آنلاین دست به خرید و فروش ارز می‌زنند. ارز مورد نیاز برای بعضی از کالاهای وارداتی از این طریق تامین می‌شود. اگر واردکننده‌ای بخواهد ارز مورد نیاز خود را تهیه کند، باید با صادرکننده دیگری توافق و ارز خود را از سوی او تامین کند. بنابراین فرق این ارز با سایر ارزها این است که به واردکنندگان و صادرکنندگان اختصاص دارد.

*جایگزینی دلار نیما به جای ارز ترجیحی؟

مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با بیداربورس در خصوص چرایی افزایش تقاضا در دلار نیما و رشد ۸۲ درصدی آن نسبت به سال گذشته اظهار کرد: تجار همواره به دنبال این هستند که با کمترین نرخ دلار تجارت کنند، بنابراین بعد از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به دلار نیمایی روی آوردند در نتیجه طبیعی است که میزان تقاضای دلار نیمایی با رشد همراه شود.

به عقیده وی این افزایش تقاضا می‌تواند بر میزان صادرات و واردات نیز تاثیرگذار باشد.

در همین راستا به بررسی میزان صادرات و واردات ایران در بهار ۱۴۰۱ می‌پردازیم.

*رشد ۱۹ درصدی تراز تجاری در بهار ۱۴۰۱

در سه‌ماهه ۱۴۰۱ نزدیک به ۳۶ میلیون تن کالا به ارزش ۲۵.۵ میلیارد دلار بین ایران و سایر کشورها تبادل شد که نشان از رشد ۱۹.۵ درصدی تجارت خارجی کشور در بهار ۱۴۰۱ است و به عبارتی با پیشتازی صادرات نسبت به واردات تراز تجاری کشور مثبت ۶۰۵ میلیون دلار شد که این پیوستگی سه ماهه برای ایران بی‌سابقه بوده است.

*۵ کشور نخست تامین‌کننده کالاهای مورد نیاز ایران  

کشورهای امارات با سه میلیارد و ۴۲۶ میلیون دلار، چین با سه میلیارد و ۱۳۱ میلیون دلار، ترکیه با یک میلیارد و ۲۷۳ میلیون دلار، هند با ۵۱۲ میلیون دلار و آلمان با ۴۵۶ میلیون دلار، پنج کشور نخست تامین‌کننده کالاهای موردنیاز ایران در فصل بهار بودند.

*مقاصد صادرات کالاهای ایرانی

در سه ماه نخست امسال کشورهای چین با چهار میلیارد و ۲۱۴ میلیون دلار، عراق با یک میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلار، ترکیه با یک میلیارد و ۷۳۷ میلیون دلار، امارات با یک میلیارد و ۶۴۵ میلیون دلار و هند با ۴۲۴ میلیون دلار، پنج مقصد اول کالاهای صادراتی ایران بودند.

*دلار نیمایی مانند ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌شود؟

اوایل سال ۹۷ بود که بحث ارز ترجیحی مطرح شد و سریعا از سوی دولت به تصویب رسید قیمت مصوب این ارز برای واردات کالاهای اساسی، ۴۲۰۰تومان درنظر گرفته شد و قرار بود نرخ این ارز متناسب با شرایط بازار تعدیل شود، اما دولت قبل در فرایند زمان، این نرخ را متناسب با شرایط بازار تعدیل نکرد و در نهایت فاصله بین نرخ ارز ترجیحی با نرخ بازار آزاد به قدری بود که منجر به توزیع هزاران میلیارد تومان رانت در اقتصاد ایران شد و اقتصاد ایران را با چالش‌های زیادی مواجه کرد.

*رانت دلار ۴۲۰۰ تومانی

این نرخ چنان جذابیتی برای واردکننده‌ها داشت که در زمان کوتاهی صدها شرکت تشکیل شد تا از منافع حاصل از تفاوت نرخ ارز ترجیحی با نرخ ارز آزاد استفاده کنند؛ به‌طوری که امیر هامونی، مدیرعامل بازار متشکل ارزی در این‌باره می‌گوید: در گذشته با ارز ۴۲۰۰ تومانی قرار بود ۱۰۰شرکت، واردات کالای اساسی را انجام دهند اما در بازه زمانی محدودی بیش از ۴۵۰۰ شرکت ثبت شدند تا به ارز با نرخ پایین دسترسی پیدا کنند.

*ارز ترجیحی جدیدی در راه است؟

در نتیجه دولت سیزدهم برای از بین بردن رانت و کاهش قاچاق اقدام به حذف این ارز کرد اما به گفته کارشناسان ارز ترجیحی جدیدی در راه است و طبق آمارهای موجود با وجود ذخایر مطلوب ارزی بانک مرکزی به‌خصوص در بخش اسکناس، اختلاف قیمت دلار حواله نیما و آزاد در روزهای اخیر به محدوده ۳۰درصد رسیده که یکی از بالاترین قله‌های تاریخی است و احتمالا تا یک سال دیگر جای خالی ارز ترجیحی را پرکند.

خبرنگار: نازنین درویشی